Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 6.djvu/432

Այս էջը սրբագրված չէ

ծերինը՝ 72%–ով: էլեկտրիֆիկացված կոլ– տնտեսությունների թիվը հնգամյակի տա– րիներին ավելացել էր մոտ՝ 3 անգամ: Կա– ռուցվել և գործարկվել էին ստորին Զանգ– վի ջրանցքի առաչին հերթը, Քանաքեռի ջրհան կայանը և մի շարք ջրասարներ: Գյուղատնտեսության մեջ դրական տեղա– շարժեր կային աշխատանքների մեքենա– յացման գործում: ՄՏԿ–ների թիվը հասել էր 50-ի: 1950-ին գյուղատնտեսության 42 առաշավորներ արժանացել էին սոցիա– լիստական աշխատանքի հերոսի կոչման, հարյուրավոր աշխատողներ պարգևա– տրվել էին շքանշաններով ու մեդալներով: Նշվեց, որ չորրորդ հնգամյա պլանի հա– շող կատարման շնորհիվ բարձրացել էր ժողովրդի էլենսամակարդակը: Համագու– մարն ընտրեց ՀԿ(բ)Կ ղեկավար մարմին– ներ: ՀԿ(բ)Կ XVI ՀԱՄԱԳՈՒՄԱՐ, Հայաս– տանի կոմունիստական (բոլ– շևիկների) կուսակցության տասնվեցերորդ համագու– մ ա ր, տեղի է ունեցել 1952 թվականի սեպտեմբերի 20–22-ը, Երևանում: Մաս– նակցել են 428 պատգամավոր վճռական և 44-ը՝ խորհրդակցական ձայնի իրավուն– քով, որոնք ներկայացնում էին 58957 կու– սանդամների և 5298 անդամության թեկ– նածուների: Նախորդ համագումարի հա– մեմատությամբ կոմունիստների թիվն ա– վելացել էր շուրշ 3 հգ–ով: Լսել և քննարկել է ՀԿ(բ)Կ Կենտկոմի, վերստուգիչ հանձնաժողովի հաշվետվու– թյունները, ՄՄՀՄ Ժողտնտեսության զար– գացման 1951–1955 թթ. հինգերորդ հըն– գամյա պլանի վերաբերյալ ՀամԿ(բ)Կ XIX համագումարի դիրեկտիվների նա– խագիծը և ՀամԿ(բ)Կ կանոնադրության մեշ փոփոխություններ մտցնելու մասին թեզիսները: Համագումարն ամփոփեց ան– ցած մեկ ու կես տարում ժողտնտեսության բնագավառում Հայաստանի կոմկուսի ղե– կավարությամբ աշխատավորների ձեռք բերած նվաճումները: Գերակատարվել!էր հանրապետության արդյունաբերության համախառն արտադրանքի թողարկման պլանը, սակայն առկա էին նաև ետ մնա– ցող ձեռնարկություններ: Առանձին ուշա– դրություն դարձվեց գյուղատնտեսության զարգացման հարցերին: Քննարկելով ՀամԿ(բ)Կ համագումարի ԱԱՀՄ ժողտըն– տեսության զարգացման հինգերորդ հըն– գամյա պլանի դիրեկտիվները և ՀամԿ(բ)Կ կանոնադրության մեջ փոփոխություններ մտցնելու մասին թեզիսները՝ համագու– մարը ամբողջովին հավանություն տվեց դրանց: Նախատեսվում էր ազգային հան– րապետությունների, այդ թվում Հայկ. ԱՄՀ–ի, հետագա զարգացում՝ արդյունա– բերության, գյուղատնտեսության, գիտու– թյան և մշակույթի բնագավառներում: Միութենական միշինի հետ համեմատած՝ 1954–1955-ին Հայկ. ՄԱՀ էկոնոմիկան 1,5 անգամ ավելի արագ տեմպերով էր աճելու և 1955-ին 2 անգամ գերազանցելու էր 1950-ի մակարդակը: Շարք էին մտնե– լու Աևան–Հրազդան կասկադի ամենա– հզոր՝ Գյումուշի, ինչպես նաև Արզնիի հիդրոէլեկտրակայանները: Խոշոր միջո– ցառումներ էին նախատեսված հանրապե– տության գյուղատնտեսության զարգաց– ման ուղղությամբ (մեքենայացման աճ, ցանքատարածությունների ընդարձակում, բերքատվության Բարձրացում, կոլտնտե– սությունների կազմակերպական ամրա– պնդում ևն): Զգալիորեն բարձրանա– լու էր գյուղի աշխատավորների կենսա– մակարդակը: Համագումարն ընտրեց ՀԿ(բ)Կ Կենտկոմ (71 անդամ, 23 թեկնա– ծու) և կենտրոնական վերստուգիչ հանձ– նաժողով: ՀԿԿ XVII ՀԱՄԱԳՈՒՄԱՐ, Հայաս– տանի կոմունիստական կ ու– սակցության տասնյոթերո ր դ համագումար, տեղի է ունեցել 1954 թվականի Փետրվարի 14– 17-ին, Երևանում: Մասնակցել են 457 պատգա– մավոր վճռական և 17-ը՝ խորհրդակցա– կան ձայնի իրավունքով, որոնք ներկա– յացնում էին կուսակցության 63572 ան– դամների և 2099 անդամության թեկնա– ծուների: Նախորդ համագումարի համե– մատությամբ հանրապետության կուսակ– ցական կազմակերպությունն ավելացել էր շուրջ 1,5 հզ. կոմունիստներով: Համագումարը լսել և քննարկել է ՀԿԿ Կենտրոնական կոմիտեի և վերստուգիչ հանձնաժողովի հաշվետվությունները, ամՓոփել հաշվետու ժամանակաշրջանում հանրապետության կուսակցական կազ– մակերպությունների գործունեության ար– դյունքները արդյունաբերության, գյուղա– տնտեսության, կուլտուրական շինարա– րության բնագավառներում, ինչպես նաև բացահայտ ել մի շարք թերություններ: ԱՄԿԿ Կենտկոմի ցուցումներին համապա– տասխան, համագումարը ուրվագծեց ՀԱԱՀ ժող. տնտեսության հետագա զար– գացման ուղիները: Համագումարը նշեց նաև վերջին տարի– ներին աշխատավորների կենսամակար– դակի աճը, բանվոր–ծառայողների աշիւա– տավարձների բարձրացումը, կոլտնտեսա– կանների եկամուտների ավելացումը, առևտրի բարելավումը հանրապետությու– նում ևն: Համագումարն անհրաժեշտ հա– մարեց արագացնել բնակարանային շի– նարարության տեմպերը, վերացնել ընդ– հանուր պարտադիր ուսուցման բնագա– վառում տեղ գտած թերացումները, գի– տահետազոտական հիմնարկների ու ստեղծագործական միությունների կու– սակցական կազմակերպություններին պարտավորեցրեց ապահովել սովետական իրականությունն արտացոլող բարձրար– ժեք երկերի և Հայաստանում դասակար– գային պայքարի ու ազատագրական շարժ– ման պատմությանը նվիրված լիարժեք գի– տական աշխատությունների ստեղծումը, վերջ տալ դոգմատիզմի երևույթներին, անհատի պաշտամունքի դրսևորումներին: Համագումարն ընտրեց ՀԿԿ Կենտրո– նական կոմիտե (71 անդամ, 25 թեկնածու) և ՀԿԿ վերստուգիչ հանձնաժողով: Կենտ– կոմի առաշին քարտուղար ընտրվեց Մ. Հ. ԹովէհսսյւսԱը: ՀԿԿ XVIII ՀԱՄԱԳՈհՄԱՐ, Հայաս– տանի կոմունիստական կու– սակցության տասնութերորդ համագումար, կայացել է 1956 թվականի հունվարի 19–21-ը, Երևա– նում: Մասնակցել են 474 պատգամա– վոր վճռական և 19-ը՝ խորհրդակցական ձայնի իրավունքով, որոնք ներկայացնում էին 67028 կուսանդամի և 2245 անդամու– թյան թեկնածուի: Լսվել և քննարկվել են ՀԿԿ ԿԿ հաշվետվությունը, ԱԱՀՄ ժող– տնտեսության զարգացման 1956–60 թթ. վեցերորդ հնգամյա պլանի վերաբերյալ ԱՄԿԿ XX համագումարի դիրեկտիվների նախագիծը: Հաշվետու շրջանում արդյունաբերու– թյան զարգացման հինգերորդ հնգամյա պլանը կատարվել էր ժամկետից մեկ տա– րի շուտ, ավելացել էր էլեկտրաէներգիա– յի, պղնձի, գեներատորների, տրանսֆոր– մատորների, մետաղահատ հաստոցների, կոմպրեսորների, հիդրոպոմպերի, ինչ– պես նաև ժող. լայն սպառման ապրանքնե– րի արտադրությունը: Մեծ թափ էր ստա– ցել Հայաստանի գիտահետազոտական ինստ–ների գործունեությունը, որոնց ձեռ– նարկած կոմպլեքսային միջոցառումների շնորհիվ ավելացել էր արդ. արտադրան– քը: Համագումարն առաջարկեց ապահովել ժողտնտեսության 1956–1960 թթ. պլան– ների կատարումը՝ արտադրության տեխ. մակարդակի սիստեմատիկ բարձրացման, արտադրական պրոցեսների կոմպլեքսա– յին մեքենայացման ու ավտոմատացման և այլ ուղիներով: ՀԱԱՀ ժողտնտեսության զարգացման վեցերորդ հնգամյա պլանով նախատեսվում էր ընդլայնել մի շարք գործարանների արտադրական կարողու– թյունները, ինչպես նաև ձեռնարկություն– ներ կառուցել ոչ միայն մայրաքաղաքում, այլև հանրապետության մյուս քաղաքնե– րում ու շրջաններում: Համագումարում նշվեց, որ դրական տե– ղաշարժեր են կատարվել գյուղատնտե– սության բնագավառում: 1953–54-ի հա– մեմատությամբ 1955-ին կոլտնտեսություն– ներում բարձրացել էր հացահատիկային կուլտուրաների, բամբակի, ծխախոտի, շաքարի ճակնդեղի և բանջարեղենի մի– շին բերքատվությունը: Հնգամյակի ըն– թացքում գրեթե կրկնապատկվել էր սո– վետական տնտեսությունների թիվը, իսկ կոլտնտեսություններինը 626-ից հասել էր 872-ի, մեքենայական պարկը հարստացել էր մոտ 700 տրակտորով: Խոշոր եղջերա– վոր անասունների գլխաքանակը 1950-ի 513,4 հզ–ից հնգամյակի վերջում հասել էր 537,0 հգ–ի, կոլտնտեսությունների դրամա– կան եկամուտները՝ 421,7 մլն ռուբլուց՝ 629,6 մլն–ի: Համագումարը միաժամանակ նշեց, որ դեռևս ցածր է գյուղատնտ. կուլ– տուրաների բերքատվությունը և հանրա– յին անասնաբուծության մթերատվությու– նը: Միջոցառումներ նշվեցին գյուղատնտ. մթերքների արտադրությունն ավելացնե– լու համար, որոնք իրենց ամբողջական արտահայտությունը գտան ՀԱՄՀ ժող– տնտեսության զարգացման վեցերորդ հնգամյա պլանում: Համագումարը կուս– կազմակերպություններին կոչ արեց մո– բիլիզացնել կոմունիստների և բոլոր աշ– խատավորների ուժերը՝ ժողտնտեսության զարգացման վեցերորդ հնգամյա պլանի խնդիրները հաջողությամբ կատարելու համար: Համագումարը ընտրեց ՀԿԿ Կենտկոմ և վերստուգիչ հանձնաժողով: ՀԿԿ XIX ՀԱՄԱԳՈՒՄԱՐ, Հայաս– տանի կոմունիստական կա.- սակցության տասնիններորդ