Հո Շի Մին կուսի մեջ: ՀեղաՓոխական գործունեու– թյան համար բազմիցս ձերբակալվել և բանտարկվել է, 1929-ին, հեռակա կար– գով, դատապարտվել է մահապատժի: 1934–38-ին սովորել է Արևելքի աշխատա– վորների կոմունիստական համալսարա– նում, աշխատել Մոսկվայում: 1941-ին վե– րադարձել է հայրենիք, որտեղ նրա ղեկա– վարությամբ, երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին, ծավալվեց հե– ղափոխական շարժում ընդդեմ ֆրանս. գաղութարարների և ճապոնական զավ– թիչների: 1941-ին նրա ղեկավարությամբ ստեղծվեց Վիետնամի անկախության հա– մար պայքարի լիգան (Վիետ–Մին), Հ. Շ.Մ. ընտրվեց Վիետ–Մինի նախագահ: 1945-ի Օգոստոսյան հեղափոխության հաղթանա– կից հետո նա ընտրվեց ՎԴՀ ժամանակա– վոր կառավարության նախագահ, 1946-ի մարտից՝ ՎԴՀ պրեզիդենտ, միաժամա– նակ (1946– 55-ին)՝ ՎԴՀ պրեմիեր մինիս– տըր: Կուսակցության II համագումարում (1951), որտեղ Հնդկաչինի կոմկուսը ան– վանափոխվեց Վիետնամի աշխատավոր– ների կուսակցության (1976-ից՝ Վիետնամի կոմունիստական կուսակցություն), Տ. Շ. Մ. ընտրվեց ՎԱԿ ԿԿ–ի նախագահ, միա– ժամանակ (1956–60)՝ ՎԱԿ ԿԿ–ի գլխա– վոր քարտուղար: 1955-ից Վիետնամի հայ– րենասիրական ճակատի պատվավոր նա– խագահն էր: Տ. Շ. Մ. բանվորական և ազ– գային–ազատագրական շարժման, վիետ– նամական հեղափոխության զարգացման, Վիետնամում սոցիալիզմի կառուցման հարցերին նվիրված աշխատությունների հեղինակ է: Պարգևատրվել է Լենինի շքանշանով (1967): 1976-ից նրա անունով է կոչվում Սայգոն քաղաքը: ՀՈՇ ԻՄԻՆ (մինչև 1976-ը՝ Սայգոն), քաղաք Վիետնամում, Աայգոն գետի սոիին, Հարավ–Չինական ծովից 80 կւէ հեռու: Տարածությունը 132,6 կմ2 է, բնակչությու– նը՝ 3,5 մլն (1977): Հ. ջրային, օդային, երկաթուղային և ավտոմոբիլային հաղոր– դակցության հանգույց է, նավահանգիստ: Կա սննդհամի, կաշվի, տեքստիլ, քիմ., ցեմենտի, փայտասղոցման և Փայտամշակ– ման արդյունաբերություն, մեքենաշինու– թյուն, մետաղամշակություն, ձկնորսու– թյուն, համալսարաններ, ինստ–ներ, ազ– գային գրադարան և թանգարան: ՀՈՈԻ» (de Hooch, de Hoogh) Պիտեր դե (1629–1685), հոլանդացի նկարիչ: Մոտ 1646–49-ին սովորել է Հառլեմում: 1654-ից աշխատել է Դելֆտում, 1660-ական թթ.՝ Ամստերդամում: Կրել է Ֆ. Հալսի, 6ա. Վերմեերի, Կ. Ֆաբրիցիուսի ազդեցու– թյունը: Պատկերել է բյուրգերական կեն– ցաղը, շեշտ ել ընտանեկան միջավայրի բանաստեղծականությունը («Բակ», 1658, Ազգային պատկերասրահ, Լոնդոն, «Տիրու– հին և աղախինը», էրմիտաժ, Լենինգրադ, «Մայրը օրորոցի մոտ», Պատկերասրահ, Բեռլին–Դալեմ, երկուսն էլ՝ մոտ 1660): Հասուն շրջանի նկարների գունապատկե– րում իշխում են մաքուր գունաբծերով հա– րուստ, տաք, ոսկեգույն երանգները: Ուշ շրջանի գործերում Հ. ձգտել է արտա– քուստ տպավորիչ կերպարների ստեղծ– ման:
ՀՈՊԱԿ, ուկրաինական ժողովրդական տղամարդկանց պար: Անունը հավանա– բար առաջացել է պարելու ժամանակ «հոպ» բացականչությունից: Իմպրովիզա– ցիոն բնույթի պար–մրցույթ է: Պարաձևին հատուկ են բարձր թռիչքները, չաթմայի տարբեր տեսակները: Այժմ պարում են նաև կանայք: Հ. ունի բազմաթիվ տարբե– րակներ, որոնք կատարվում են մենա– պարի, զուգապարի ու խմբապարի տար– բեր դասավորումներով: Պարեղանակի չափը՝ 2/4: Պարաձևով և պարեղանակով մտել է շատ օպերա–բալետային ստեղծա– գործությունների մեջ, մշակվել կոմպոզի– տորների կողմից (Մ. Մուսորգսկի, Պ. Չայ– կովսկի, Ն. Ռիմսկի–Կորսակով, Ս. Գու– լակ–Արտեմովսկի, Ա. Խաչատրյան): ժ. Խաչատրյան.
ՀՈՊՈՊՆԵՐ (Upupidae), թռչունների ըն– տանիք: Հայտնի է մեկ տեսակ (Upupa epops). մարմնի երկարությունը 26– 30 սՎ է, քաշը՝ մինչև 70 գ: Թևերը լայն են, կարճ, պոչն ուղիղ է: Ոտքերը կարճ են՝ երկար եղունգներով, III և IV մատ– ները հիմքում միացած են: Կտուցը եր– կար է, բարակ, ցած կորացած: Գլխին ունեն լավ զարգացած Փուփուլ: Փետուր– ները խայտաբղետ են, դեղնակարմիր, սև ու սպիտակ բծերով: Տարածված են Հոպոպ Աֆրիկայում, Եվրոպայում, Ասիայում (բացի հս–ից), Մադագասկարում, ՍՍՀՄ–ում: Հս. շրջաններից ձմռանը չվում են: Ապրում են բաց տարածություններում, բնադրում ծառերի փչակներում, քարերի ճեղքերում, գետնափոր բներում: էգը դնում է 5–6 մոխրա–կաթնագույն ձու: Թխսում է հիմնականում էգը (մոտ 17 օր): Հ. սնվում են միջատներով, թրթուրներով, որդերով: Վերջիններս կտուցով հանում են հողի վերին շերտերից, գոմաղբից: Հ. տարածված են նաև ՀՍՍՀ–ում: ՀՈ&ԿԻՆ (Hodgkin) Ալան Լլոյդ (ծն. 5.2. 1914, Բանբերի, Օքսֆորդշիր), անգլիացի ֆիզիոլոգ: Լոնդոնի թագավորական ըն– կերության անդամ (1948, 1970– 75-ին՝ պրեզիդենտ): Ավարտել է Քեմբրիջի հա– մալսարանը (1936): 1938–39-ին աշխա– տել է Մեծ Բրիտանիայի Ծովային կենսա– բանական ասոցիացիայի լաբորատորիա– յում (1966–76-ին՝ նույն ասոցիացիայի պրեզիդենտ), 1945-ից՝ Քեմբրիջի համալ– սարանում (1952-ից՜ պրոֆեսոր): 1971-ից եղել է Լեսթերյան համալսարանի կանց– լեր, 1959-65-ին՝ Մեծ Բրիտանիայի Ազ– գային խորհրդի անդամ (բժշկ. հետազո– տությունների գծով): Գիտական աշխա– տանքները հիմնականում վերաբերում են նյարդային բջջի ֆիզիոլոգիայի, դրդման և արգելակման մեխանիզմների հարցե– րին: Հ. տեսականորեն և գործնականո– րեն ապացուցել է, որ կենսապոտենցիալ– ների ծագումը պայմանավորված է բջջա– թաղանթի՝ իոնների նկատմամբ ունեցած ընտրողական թափանցելիությամբ: Հե– ղինակ է նյարդային ազդակի ծագման պրոցեսում իոնական գրադիենտների դերի մասին եղած հիմնական տեսություն– ների: ՍՍՀՄ ԳԱ արտասահմանյան ան– դամ է (1976): Արժանացել է նոբելյան մրցանակի (1963, Սև Ֆ. Հաքսչիի և Զ. էքլ– սի հետ համատեղ):
ՀՈՌԷՏԷՍՈհԹՅՈհՆ, տես Լավաաեսու– թյուն և հոռետեսություն: ՀՈՌԻ, հայկական հեթանոսական տոմա– րի 2-րդ ամսվա անունը: Անշարժ (Սարկա– վագադիր) տոմարով Հ–ի 1-ը համապա– տասխանում է սեպտ. 10-ին: ՀՈՈՆ (Gabo de Homos, Hoorn), հրվան– դան, Հարավային Ամերիկայի ծայր հա– րավային կետը Հոռն կղզում (55° 59՝ հա– րավային լայնություն, 67°16՝ արմ. երկայ– նություն): Հայտնա գործել են հոլանդա– ցիներ 0ա. Լեմերը և Վ. Սխաուտենը, 1616-ին: Անվանումն ստացել է ի պատիվ Սխաուտենի հայրենի քաղաք Հոռնի:
ՀՈՌՆԲԼԵՆԴ, եղջր ա խ ա բ, 1. առա– վել տարածված ապար կազմող միներալ մոնոկլինային ամֆիբուների խմբից (սո– վորական Հ.): Քիմ. կազմը՝ (Ca, Na, K) 2-3 (Mg, Fe2+, Fe3+, Al)s [(OH,F)2 (Si, Al)2 Sie022], հաստատուն չէ: Բյու– րեղագիտական համակարգը մոնոկլինա– յին է: Առաջացնում է ձգված պրիզմատիկ և անկանոն հատիկներ, թելավոր ագրե– գատներ: Գույնը՝ կանաչ, սև, գորշ: Կարծ– րությունը՝ 5–6, խտությունը՝ 3020–3450 կգ/it3: Սովորական Հ. գրանիտոիդների, գաբբրոիդների և մետամորֆային ապար– ների բնորոշ միներալն է: Հաճախ առա– ջանում է պիրոքսենի հաշվին: 2. Կալ– ցիումի ամֆիբոլների ենթախումբ, որը միավորում է սովորական Հ., էդենիտը, չերմակիտը, պարգասիտը և ֆերոհաս– տինգսիտը: ՀՈ ՌՈՄ, գյուղ Հայկական ՍՍՀ Արթիկի շրջանում, Երևան– Լենինական խճուղու մոտ, շրջկենտրոնից 7 կւէ հյուսիս–արև– մուտք: Կոլտնտեսությունն զբաղվում է հացահատիկի, շաքարի ճակնդեղի, կե– րային կուլտուրաների մշակությամբ, մեղ– վաբուծությամբ և անասնապահությամբ: Ունի միջնակարգ դպրոց (գործում է 1868-ից), կուլտուրայի տուն, 2 գրա– դարան, մանկապարտեզ, կինո, կենցաղ– սպասարկման տաղավար, կապի բաժան– մունք, բուժկայան: Հ–ում գործում է «Հայ– գորգ> արտադրական միավորման Հոռո– մի տեղամասը, կաթի վերամշակման գոր– ծարան: Կառուցվում է նաև Երևանի Զեր– ժինսկու անվ. հաստոցաշինական գոր– ծարանի մասնաճյուղը: Հ–ում է ծնվել
