Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 9.djvu/707

Սխալ առաջացավ էջը սրբագրելիս

տերմինիզմի դիրքերից, կամայականորեն մարդկության զարգացումը դասակարգելով հինգ փուլերի, որոնք որոշվում են տեխնիկատնտ. ցուցանիշներով (մեկ շնչին ընկնող արդյունքով, կապիտալ ներդրման մակարդակով են)։ Առաջին փուլը «ավանդական հասարակությունն» է (ընդգրկում է մինչկապիտալիստական ֆորմացիաները), մյուսներն ըստ էության կապիտալիզմի զարգացման փուլերն են, որոնցից բարձրագույնը, իբր «զանգվածային սպառման հասարակությունն» է։ Ռ–ի տեսությունը ուղղված է, նախ և առաջ, ֆորմացիաների մասին Մարքսի ուսմունքի դեմ։ Ռ․ մարտնչող հակակոմունիստ է, ՍՍՀՄ–ի նկատմամբ խիստ քաղաքականության կողմնակից։ Ռ–ի տեսության հակագիտական բնույթը բացահայտել են ոչ միայն մարքսիստները, այլն բուրժ․ առաջադեմ տնտեսագետները և սոցիոլոգները։ Ա․ Հարությունյան

«ՌՈՎԵՍՆԻԿ» («Ровесник», «Հասակակից»), ՀամԼԿԵՄ ԿԿ և ՍՍՀՄ երիտասարդական կազմակերպությունների կոմիտեի հասարակական–քաղ․ և գրական–գեղարվեստական ամսագիր։ Լույս է տեսնում 1962-ից, Մոսկվայում։ Լուսաբանում է սովետական պետության և ՀամԼԿԵՄ արտաքին քաղ․ գործունեությունը, արտասահմանի երիտասարդության կյանքը։ «Ռ․»-ում հանդես են գալիս միջազգային կոմունիստական շարժման գործիչներ, եղբայրական երիտասարդական միությունների ղեկավարներ, հրապարակախոսներ ու գիտնականներ։ Տպագրում է ակնարկներ, հոդվածներ աշխարհի երիտասարդության աշխատանքի ու հանգստի մասին, ինչպես նաև արտասահմանյան առաջադեմ հեղինակների պատմվածքներ, բանաստեղծություններ, երգեր։

ՌՈՎՆՈ, քաղաք, Ուկր․ ՍՍՀՌովնոյի մարզի կենտրոնը։ Գտնվում է ուստյե գետի ափին (Պրիպյատի ավազան)։ Երկաթուղային և ավտոճանապարհների հանգույց է, ունի օդանավակայան։ 199 հզ․ բն․ (1982)։ Կան մեքենաշինության և մետաղամշակման գործարաններ։ Զարգացած է քիմ․, թեթև, սննդի արդյունաբերությունը, կահույքի, շինանյութերի արտադրությունը։ Ունի 3 բուհ, տեխնիկումներ, ուսումնարաններ, երաժշտա դրամատիկական թատրոն, Սովետական Միության հերոս Ն․ Ի․ Կուզնեցովի, հայրենագիտական թանգարաններ, ֆիլհարմոնիա։

Հայտնի է 1282-ից։ XIV դ․ 2-րդ կեսից հղել է Լիտվայի, 1569-ից՝ Ռեչ Պոսպոլիտայի, 1793-ից՝ Ռուսաստանի կազմում։ 1921-ի Ռիգայի հաշտության պայմանագրով մտել է Լեհաստանի կազմի մեջ։ 1939-ին վերամիավորվել է Ուկր․ ՍՍՀ–ին։ ճարտ․ հուշարձաններից են Ուսպենսկու փայտաշեն եկեղեցին (XVIII դ․), ֆաշիզմի զոհերի հուշարձանը (1968), զինվորական փառքի հուշահամալիրը (1975)։

ՌՈՎՆՈՅԻ ՄԱՐԶ, Ուկր․ ՍՍՀ կազմում։ Կազմավորվել է 1939-ի դեկտ․ 4-ին։ Գտնվում է Ուկր․ ՍՍՀ հս–արմ–ում։ Տարածությունը 20,1 հզ․ կմ2 է, բն․՝ 1142 հզ․ (1982)։ Բաժանված է 15 շրջանի, ունի 9 քաղաք, 18 քտա։ Վարչական կենտրոնը՝ Ռովնո։ 1967-ին պարգևատրվել է Լենինի շքանշանով։

Բնությունը։ Մարզի մակերևույթը թույլ թեքություն ունեցող ալիքավոր հարթավայր է։ Հս․ մասը զբաղեցնում է Պոլեսիեի դաշտավայրը, հվ–ը՝ Վոլինյան բարձրության արլ․ հատվածը։ Առավելագույն բարձրությունը մինչև 342 մ է։ Կլիման բարեխառն ցամաքային է, մեղմ ձմեռով և տաք ամառով։ Հունվարի միջին ջերմաստիճանը –3,8°Cէ, հուլիսինը՝ 18,5°С։ Տարեկան տեղումները 560–620 ՎՎ են, վեգետացիոն շրջանը՝ 200 օր։ Գետերը պատկանում են Դնեպրի ավազանին։ Իաշոր գետը Պրիպյատն է Գորին, Ստիր, Ստվիգա վտակներով։ Պոլեսիեում կան բազմաթիվ լճեր և ճահիճներ։ Մարզի հվ–ում տիրապետում են սևահողերը և պոդզոլացած գորշ հողերը, հս–ում՝ ճմապոդզոլային և ճահճային հողերը։ Տարածքի 34%–ը անտառածածկ է (սոճի, բոխի, թխկի, կաղնի ևն)։ Կենդանիներից կան գայլ, աղվես, վայրի խոզ, որմզդեղն, կզաքիս, սկյուռ, համստեր են, հանդիպում են զուբրեր։ Կլիմայավարժեցվել է մշկամուկը, ենոտանման շունը։ Գետերում և լճերում կան շատ ձկներ։ Օգտակար հանածոներից կան բնական շինանյութեր (գրանիտ, բազալտ)։

Բնակչությունը։ 93,5% –ը ուկրաինացիներ են։ Բնակվում են նաև ռուսներ, բելոռուսներ։ Միջին խտությունը 1 կմ² վրա մոտ 56,8 մարդ է, քաղաքային բնակչությունը՝ մոտ 40% (1982)։ Ւաշոր քաղաքներն են Ռովնոն, Գուբնոն, Զդոլբունովը, Կոստոպոլը, Սառնին։

Տնտեսությունը։ Սովետական իշխանության տարիներին Ռ․ մ․ նախկին հետամնաց ագրարային շրջանից դարձել է ինդուստրիալ–ագրարային մարզ, Ուկր․ ՍՍՀ սննդի, անտառային, փայտամշակման և թղթի արդյունաբերության կարևոր շրջան։ Արդյունաբերության նոր ճյուղեր են մեքենաշինությունը, քիմ․ արդյունաբերությունը։ Սննդի արդյունաբերությունը հենվում է սեփական հարուստ հումքի վրա։ Շաքար է արտադրվում Գուբնոյում, Միզոչում, Կորեցում, Բաբինո–Տոմախովում, Շպանովում, Օսարոգում, հրուշակեղեն, բանջարեղենի պահածոներ և սպիրտ՝ Ռովնոյում, Գուբնոյում, Չերվոնոարմեյսկում, Օստրոգում։ Ռովնոյում կա մսի կոմբինատ։ Տեքստիլ, կարի, տրիկոտաժի, կոշիկի արտադրության ձեռնարկություններ կան Ռովնոյում և Գուբնոյում, մեքենաշինության և մետաղամշակման՝ Զդոլբունովում, Սառնիում, Կվարսիլովում, Ռովնոյում, Գուբնոյում (գյուղատնտ․ մեքենաների և տրակտորների պահեստամասեր, էլեկտրատեխ․ սարքավորում, հաստոցներ, բարձրավոլտ ապարատուրա)։ Զարգացած է անտառանյութի, փայտամշակման, թղթի և շինանյութերի արդյունաբերությունը։ Ներմուծվող գազի հիման վրա զարգացել է քիմ․ արդյունաբերությունը։ Կառուցվում է Ռովնոյի ԱԷԿ–ը։

Գյուղատնտեսության մշակվող կարևոր կուլտուրաներն են աշնանացան ցորենը, տարեկանը, ընդավորները, շաքարի ճակնդեղը, թելատու վուշը, կարտոֆիլը։ Կա պտղաբուծություն, բանջարաբուծություն։ Անասնապահությունը ունի կաթնամսատու ուղղություն։ Զբաղվում են