չափով պիտանի և հարկաւոր էր ազգի բոլոր մասերին։
Այժմ էլ, երկու հարիւր տարուց յետոյ, «Համատարած Աշխարհացոյցը» հիացմունք է պատճառում տեսնողին։Դա պղնձէ տախտակների վրա փորագրած մի մեծ քարտէզ է, որ ներկայացնում է երկրագնդի երկու կէսերը։ Ամբողջ գործը նուրբ է և ճաշակով պատրաստված։ Գեղեցիկ են մանաւանդ հին յունական դիցարանութիւնից վերցրած պատկերները և աստղաբաշխական նկարները, որոնք զարդարում են այդ առաջին հայերէն մեծ քարտէզը։ Նրա վրա տպագրված փոքրիկ ոտանաւոր յիշատակարանը ցոյց է տալիս, թէ ով ինչ է արել մի այդպիսի գործ դուրս բերելու համար․ հրատարակիչը, ի հարկէ, Թովմաս եպիսկոպոսն է, որ ոչինչ չէ խնայել գործի գեղեցկութեան համար․ փոխագրել են Ադրիան և Պետրոս Ըսկօնպէկ (Hadrianus et Petrus Damianus Schonbeek) եղբայրները, որոնց աշխատակիցը եղել է Ղուկաս Նուրիջանեանը։ Մատթէոսն էլ, ի հարկէ, ունեցել է իր բաժին աշխատանքը․ քարտէզ տպելը այժմ էլ, երբ այնքան կատարելագործութիւններ կան, հեշտ բան չէ, բայց տասնապատիկ դժուար պիտի լինէր այն ժամանակները, երբ տրպագրական գործիքը միայն մամուլն էր։ Եւ զուր չէ, որ Մատթէոսը «Բանալի Համատարած Աշխարհացոյցի» գրքի յիշատակարանում անուանվում է «յոգներախտ և միակ բուն անուանի տպագիր հայոց»։
«Աշխարհացոյցի» ամենագլխաւոր
