գաղթականութիւնը և Պրօպագանդան: -Ոսկանի անաջողութիւնը Հռօմում, ուղևորութիւն Ամստերդամ: -Ոսկանեան հրատարակութիւններ.«Աստուածաշունչ»: -«Առաքել Դաւրիժեցի». -«Խորենացու Աշխարհագրութիւն» և «Աղուէսագիրք». դրանց նշանակութիւնը իբրև ընթերցանութեան գրքեր ժողովրդի համար. միւս հրատարակութիւններ 256-275։
Ոսկանի անաջողութեան պատճառները. գրավաճառութիւն չը կայ: —Ոսկանի դիմումը լեհահայերին. քահանայ Համազասպեան: —Տպարանը ուրիշ տեղ փոխադրելու անհրաժեշտութիւնը. Ոսկանը ընտրում է Ֆրանսիան: -Լուդովիկոս XIV-ի կառավարութեան պայմանները: —Ոսկանը Լիվօրնօ քաղաքում. «Պարտէզ հոգևոր» և «Քրիստոնէական». տատանումներ, ծանր հոգսեր. ընկերակցութիւն Համազասպեանի հետ: -Հռօմի ձեռնարկած միջոցները Ոսկանի դէմ. հ. Պիդու և Մարսէլի արքեպիսկոպոսը. «Գրկուկ կարևոր». «Ժամագրքի» տպագրութիւնը. Համազասպեանի մատնութիւնները: -Ոսկանի մահը. զոհ էր նա` հայ տպարանի հաստատութեան համար: —Ոսկանի ժառանգ Սողոմոն Լևոնեան, նրա հաւատարմատար Նասիբ Գրիգորեան: Համազասպեան շարունակում է մատնութիւները: -Յովհաննէս Հոլով հայ-կաթօլիկ քահանան գրաքննիչ: —Մարսէլի առաջնորդը և Հայրապետեան հայ-կաթօլիկ քահանան. յանսենականներ և եզուիտներ: -Նասիբեանի ջանքերը և Հայրապետեանի հաւատաքննական ծայրայեղութիւնները: -Մարսէլի հրատարակութիւնները մինչև 1683 թւականը. «Արհեստ համարողութեան», «Կանոնք զգուշութեամբ պահելոյ գանձն»: — Տպարանը տեղափոխվում է Մարսէլից: -Տպագրութիւններ Հռօմում. Թովմա Կեմպացի: —Վենետիկի հրատարակութիւններ. Յովհաննէս Հոլովի աշխատութիւնները. Միքայէլ Բարբօնիի տպարանը 276—304:
Հայաստանի դրութիւնը XVII դարի երկրորդ կէսում. պատերազմները դադարում են, բայց կեղեքումները
