եւրօպական ջանքերը․ նրանց ոյժը, Կ․ Պօլսի դիրքը․ համաձայնութիւնը անհնարին է պետութիւնների մէջ։ —Առևարական ու քաղաքական շահեր և քրիստոնէութիւն․ Ֆըրանցիսկոս–I. խաչի և կիսալուսնի դաշնակցութիւն։ —Արևելեան հարցի նոր կերպարանքը․ նրան լուծողը այլ ևս խաչակիր արշաւանքները չեն․ քաղաքական շահերի տարբերութիւն և պատերազմներ․ ռայեան նշանակութիւն է ստանում։—Արևելեան քրիստոնեաները սկսում են պատրաստվել․ յունական կլէֆտները և արմատօլները․ ժողովըրդական երգեր։ — Հայդուկներ սլաւօնական երկիրներում․ սերբիական երգերը։—Դիմումներ եւրօպական պետութիւններին․ հայրենասիրական բանաստեղծութիւն համալսաւօնական գաղափար. Մօլդավիա և Ռուսասաան։ –յոյների ջանքերը․ Պարթենիոս պատրիարքը կախաղան է հանվում Թիւրքիայի քայքայումը ակներև է 450-,486:
Արևելեան հարցը․ քրիստոնէութիւն և Հայաստան․ հայերը ամենից շուտ են ենթարկվում արևելեան հարցի հարուածներին։ —Հայերն էլ ունեն ռազմիկ տարրեր․ կիսանկախ լեռնականներ — Զէյթուն, Սասուն, Մոկս, Ծատախ, Սավուր, Խզու, Իսեան․ Իսեանի նկարագրութիւնը։-Բայց հայերը չունեն հայրենասիրական դիւցազներգութիւններ․ բանաւոր գրականութիւն. «Սասունցի Դաւիթ»․ մեր պատմութեան հին շրջանը․ Նոր Պատմութեան մէջ հայերը մոռացել են իրանց անցեալը։—Ժողովրդական գրաւոր բանաստեղծութիւն․ աշուղներ․ երգասաց հեղինակներ․ վեղարաւոր սիրահարներ․ արհեստական և անկենդան բանաստեղծութիւն։ — Չը կայ ազգային ինքնաճանաչութիւն. իսկ քաղաքական հանգամանքները հայերի առջև էլ դնում են արևելեան հարցի լուծումը. Թիւրք-աւսարիական պատերազմները. «հիւանդ մարդը». ազատասիրական շարժումներ ռայեայի մէջ։ —Պետրոս Մեծ․ Կարլօվիցի դաշնադրութիւնը․ Թիւրքիայի ճակատագիրը․ - Իսրայէլ Օրին ճանապարհվում է Հայաստան 487.—507:
