Էջ:Շարահյուսություն, Օժանդակ ձեռնարկ ուսուցչի համար (Syntax, additional manual for teachers).djvu/22

Այս էջը հաստատված է
ԲԱՌ-ՆԱԽԱԴԱՍՈԻԹՅՈԻՆ[1]

Միակազմ նախադասության այս տեսակը շատ ինքնատիպ միավոր է։ Ի տարբերություն մյուս միակազմ նախադասությունների, որոնք կազմված են համապատասխան նյութական խոսքի մասերով, բառ-նախադասությունները ձևավորվում են եղանակավոր բառերով ու ձայնարկություններով և իրենց յուրահատուկ հնչերանգի ու խոսքային միջավայրի շնորհիվ են դառնում հաղորդակցական միավորներ։ Ընդորում, բառ-նախադասությունները, ի տարբերություն մյուս միակազմ նախադասությունների, գրեթե ամբողջովին գործածվում են տրամախոսություններում։ Այս յուրահատուկ նախադասությունները երբեմն շփոթվում են մեկ բառից կազմված թերի նախադասությունների հետ: Դրանք տարբեր միավորներ են։ Բավական է ասել, որ թերի կամ զեղչված անդամով նախադասությունները կազմված են նյութական իմաստ (առարկա կամ հատկանիշ) ունեցող բառերից։ Բառ-նախդասությունները, ընդհակառակն, վերաբերմունքային խոսքի մասերով արտահայտված նախադասություններ են, որոնք, բնականաբար, ոչ լրացում ունեն,ոչ կարող են լրացում դառնալ, ոչ էլ բաղադրիչ մասերի բաժանվել: Բառ-նախադասությունները բաժանվում են երկու մեծ խմբի՝ դատողական և զգացական: Առաջինն արտահայտվում է եղանակավորող բառերով, իսկ երկրորդը՝ ձայնարկություններով։ Դատողական բառ-նախադասությունները լինում են՝

ա) Հաստատական.

— Երկրագունդը պտտվո՞ւմ է իր առանցքի շուրջը:

Այ՛ո:

— Այս տեսակի ծաղիկնե՞ր կան ձեր պարտեզում:

Իհարկե:

Հաստատական բառ-նախադասությունները կազմվում են հաստատական եղանակավորող բառերով, որոնք հատկապես տրամախոսության մեջ հաստատում են նախորդ միտքը (իրավ, իրոք, հիրավի, այո, ինչ խոսք, անպատճառ, անպայման, անտարակույս, բա, ճիշտ որ):

բ) Ժխտական.

— Կարելի՞ բաժակը վերցնել:

Ո՛չ:

գ) Հարցական.

  1. Հմմտ. Վ. Առաքելյանի «Հայերենի շարահյուսություն» (հ. 1, 1958) և Ս. Աբրահամյանի «Ժամանակակից հայերենի շարահյուսության մի քանի հարցեր» (1962) գրքերի համապատասխան բաժինների հետ: