բան ասե՞։ Մինչդեռ այնքա՜ն բան է կախված այդ հանդիպումից, գուցե նույնիսկ իր ամբողջ ապագա՜ն։
Նա արդեն մուզեյի առջևն է։ Բարձրանում է սանդուխտն ու մտնում մեծ ու հով նախասենյակը։ Նրա առաջ մի ահագին սանդուխտ կա, որ երկու կողմ է տանում, և այդ բաժանումի կետում բարձրանում է Թեզեյի հրաշալի մարմարե արձանը։ Բերտան դանդաղորեն վեր է բարձրանում, չորս կողմն է նայում, մի քիչ հանգստանում է։ Շուրջը տիրող վեհությունը ճնշում է նրան։ Նա վեր է նայում ոսկեպատ վերնահարկին, գմբեթի շուրջը պատող սյուներին ու ճաղերին։ Ամեն ինչ հանդարտվում է նրա մեջ։ Ահա դուռը։ Վրան ոսկե տառերով գրված է «Նիդերլանդական դպրոց»։ Նրա սիրտը մի պահ դադարում է խփելուց։
Նրա առաջ մի ահագին դահլիճ է։ Նա տեսնում է նկարների առջև կանգնած այցելուների խմբեր։ Ներս է մտնում առաջին դահլիճը, կանգնում առաջին նկարի մոտ և ուշադրությամբ նայում է նրան։ Մտաբերում է Ռուպիուսի ալբոմը:
Հանկարծ լսում է.
— Բարև՛, Բերտա...
⁂
Դա նրա ձայնն է։
Բերտան շուռ եկավ։ Նրա առաջ կանգնած էր Էմիլը. ջահիլ, նրբակազմ, ազնիվ դեմքով, մի քիչ գունատ, թեթև կիսահեգնական ժպիտը շրթունքներին։ Նա գլուխ տվեց Բերտային և նրա ձեռքը բռնած պահում էր իր ձեռքի մեջ։
Նա այստե՜ղ է, և Բերտային թվում է, որ նրանք երբեք չէին էլ բաժանվել։
— Բարև, Էմիլ,— ասում է նա, և նրանք երկար ու լուռ նայում են միմյանց աչքերին։ Էմիլի աչքերում գոհունակություն է փայլում, գգվանք և մի ուրիշ, ինչ-որ զննող բան։
Բերտան նկատում է այդ և նայում է նրան երջանկությամբ լի աչքերով։
— Դեհ, մի ասա՝ ինչպե՞ս ես,— հարցնում է Էմիլը։
— Լավ եմ։
