Բ-ի ըմպելիք. 1/2 բաժակ Բ-ի հյութին ավելացնել 1 ճաշի գդալ կիտրոնի հյութ, 1/2 ճաշի գդալ շաքարավազ, մի քիչ աղ։ Խառնուրդը 5 րոպե եռացնել մարմանդ կրակի վրա և հովացնել։ Օշարակին ավելացնել 1 1/2 բաժակ կաթ, հարիչով հարել և մատուցել սառը։
Բալենու մշակության մասին տես Այգի հոդվածում։
ԲԱԿԼԱ բանջարային, Հայաստանում մշակում են գրեթե ամենուր։ Պտուղը երկփեղկ ունդ է, որի միջև գտնվում են հատիկները։ Սննդի մեջ օգտագործում են չհասունացած ունդերը, երբ փեղկերն ու հատիկները նուրբ են, հյութալի, քաղցրահամ։ Կանաչ ունդերը պարունակում են ածխաջրեր, սպիտակացներ, թաղանթանյութ, B1, B2, PP, C վիտամիններ, կարոտին և հանքային աղեր։ Ունդերի հասունացման հետ փեղկերը կոպտանում են (դրանց ներսի կողմում առաջանում են մագաղաթանման թաղանթներ), իսկ հատիկներում պարունակվող շաքարը փոխակերպվում է օսլայի։
Կանաչ ունդերից պատրաստում են ապուր, սալաթ, խավարտ, օգտագործում են որպես առանձին կերակրատեսակ, ինչպես նաև պահածոյացման համար։
Կանաչ Բ-ի աղցան. մատղաշ Բ. ընտրել, բարակ կտրտել, լցնել աղ գցած եռացող ջրի մեջ, եփել, այնուհետև ջուրը քամել, հովացնել, ավելացնել կտրտած կանաչ սոխ, պղպեղ, արևածաղկի ձեթի և քացախի խառնուրդ։
500 գ կանաչ Բ., 50 գ կանաչ սոխ, 2 ճաշի գդալ ձեթ. քացախը, աղը, սև պղպեղը՝ ըստ ճաշակի։
ԲԱՄԻԱ, տարածված է հիմնականում Արարատյան դաշտավայրում։ Պտուղը բազմաբուն տուփիկ է, նեղ, սրածայր, 7-9 կողանի, մուգ կանաչ, թույլ կամ կոպիտ թավոտությամբ։ Չհասունացած տուփիկն ամբողջապես օգտագործվում է սննդի մեջ։ Պարունակում է մոտ 20 % սպիտակուցներ, 16-18 % ճարպեր, 4,5 % շաքարներ և լորձանյութեր։ Սերմերը կլորավուն են, մուգ կանաչ մոխրագույն թավով։ Դրանք կարելի է օգտագործել որպես ոլոռ, իսկ հասունացած սերմերից պատրաստում են սուրճի փոխանյութ։ Սննդի մեջ Բ. օգտագործում են որպես համեմունք (օրինակ, տհալով ճաշի մեջ), պահածոյի արդյունաբերության մեջ, չորացնում ձմեռվա համար, թթու դնում։
ԲԱՆՋԱՐԵՂԵՆ, տարբերում են Բ-ի հետևյալ հիմնական խմբերը, արմատապտղավորներ՝ գոնգեղ, գազար, ամսաբողկ, բողկ, ճակնդեղ, արմատային մաղադանոս, ստեպղին, շաղգամ, արմատային նեխուր ևն, տերևաբանջարներ (սննդի մեջ օգտագործում են տերևները և հաստացած տերևակոթունները)՝ կաղամբ (սպիտակագլուխ, սավոյան, բրյուսելյան, կարմրագլուխ), հազար, սպանախ, սամիթ, տերևային և տերևակոթունային՝ նեխուր, տերևային մաղադանոս, թրթնջուկ, խավրծիլ ևն, պտղաբանջարներ (սննդի մեջ պիտանի են մատղաշ սերմնարանները և հասուն պտուղները)՝ լոլիկ պոմիդոր, սմբուկ բադրիջան, տաքդեղ, ձմերուկ, սեխ, դդում, դդմիկ, ծաղկակաղամբ, ոլոռ, լոբի, բակլա, շաքարային եգիպտացորեն, բամիա, սեխադդում ևն, սոխուկավորներ (սննդի մեջ օգտագործում են սոխուկներն ու տերևները)՝ սոխ (գլուխ, սեզատերև, պրաս ևն), սխտոր։ Առանձին խումբ են կազմում կարտոֆիլը և համեմունքային Բ.՝ անիսոնը, գինձը, կոտեմը, ուրցը, դաղձը, թարխունը, խնկածաղիկը, գաղտրիկը ևն։
Բ. անփոխարինելի սննդամթերք է։ Բ-ի սննդարար արժեքը պայմանավորված է դրանցում պարունակվող դյուրամարս նյութերի (մասնավորապես ածխաջրերի) պարունակությամբ։ Վերջիններս հարուստ են մարդու օրգանիզմի համար անհրաժեշտ վիտամիններով, հանքային աղերով, սպիտակուցներով, տարբեր օրգանական թթուներով, եթերայուղերով. օրինակ, կարտոֆիլը շատ հարուստ է օսլայով, ճակնդեղը՝ շաքարով, կաղամբը՝ C վիտամինով, գազարը կարոտինով (A նախավիտամին), խավրծիլը` օրգանական թթուներով, կանաչ ոլոռը` սպիտակուցներով, սամիթը` բուրավետ նյութերով։ Այդ պատճառով սննդի օրաբաժնում անհրաժեշտ է որքան հնարավոր է Բ-ի շատ տեսակներ ընդգրկել` օգտագործելով ինչպես թարմ, այնպես էլ եփած։ Մսեղեն, ձկնեղեն և այլ մթերքից պատրաստված կերակուրներին Բ. ավելացնելը նպաստում է մարսելիությանը։ Բ. մարսողության լավագույն կարգավորիչն է։ Այն առավել կարևոր է դիետիկ սննդի ժամանակ (տես Բուժական սնունդ): Բ-ի սննդարար արժեքը պահպանելու համար անհրաժեշտ է այն ճիշտ մշակել և եփել։ Բ-ի մակերեսը կարող է ախտահարված լինել մանրէներով, այդ թվում աղիքային վարակիչ հիվանդությունների հարուցիչներով, ինչպես նաև որդերի ձվերով, ուստի օգտագործելուց առաջ Բ. անհրաժեշտ է լավ լվանալ հոսող սառը ջրով։ Արմատապտուղներն ու կարտոֆիլը լվանում են մինչև դրանց վրայից լրիվ մաքրվի հողը, որից հետո շատ բարակ շերտով կեղևում են, հեռացնում փտած և վնասված մասերը։ Բ-ի վիտամիններն ու հանքային աղերը գտնվում են անմիջապես կեղևի տակ, ուստի մաքրելուց պետք է հնարավորին չափ բարակ կեղևել։ Մաքրած Բ. անհրաժեշտ է մեկ անգամ էլ լվանալ և միայն դրանից հետո մանրատել։ Որքան խոշոր է կտրտված Բ., այնքան քիչ է վիտամինների կորուստը. կարտոֆիլի փոքր պալարը կարելի է եփել ամբողջությամբ։ Գերադասելի է Բ. մաքրել և մանրատել օգտագործելուց կամ եփելուց առաջ, հակառակ դեպքում նախապես պատրաստված Բ. անհրաժեշտ է ծածկել մաքուր, խոնավ անձեռոցիկով՝ կեղտոտվելուց և թառամելուց պաշտպանելու համար։ Խորհուրդ չի տրվում մաքրած Բ. թողնել ջրի մեջ, որովհետև կորչում են սննդանյութերը, նվազում է սննդարարությունը։ Մաքրած Բ. պահում են 3 ժամից ոչ ավելի (ցանկալի է 12 °C ջերմաստիճանում)։ Մատղաշ վարունգը, բողկը, գազարը խորհուրդ է տրվում սննդի մեջ օգտագործել կեղևով։
Սալաթներ, վինեգրետ պատրաստելիս խորհուրդ է տրվում կարտոֆիլը, ճակնդեղը, գազարը եփել կեղևով։ Կեղևով եփած կարտոֆիլը կորցնում է 20 % C վիտամին, կեղևազերծը՝ կրկնակի անգամ ավելի։ Արժեքավոր սննդանյութերի կորուստը նվազեցնելու համար նպատակահարմար է մաքրած Բ. շոգեխաշել կամ եփել գոլորշու վրա։ Խորհուրդ է տրվում Բ. եփելու ժամանակ վրան եռջուր լցնել, քանի որ բարձր ջերմաստիճանում կանխվում է C վիտամինը քայքայող ֆերմենտների գործունեությունը։ C վիտամինը պահպանելու համար անհրաժեշտ է Բ. եփել կափարիչով լավ փակվող կաթսայում, երկար չեռացնել ուժեղ կրակի վրա և չափից շատ չեփել։ Ջուրը, որի մեջ եփվել է Բ., կարելի է օգտագործել այլ կերակրատեսակներ (ապուրներ, թանձրուկներ) պատրաստելու համար։ Եթե Բ-ի ապուրը եփում են մսի արգանակով,
