Էջ:Տնային տնտեսության հանրագիտարան (Household encyclopedia in Armenian).djvu/177

Այս էջը հաստատված է

Կ.պ–ման ժամանակ շատ կարևոր է առավելագույն չափով պահպանել մթերքում պարունակվող վիտամինները: Այսպես, C վիտամինը պահպանելու համար անհրաժեշտ է մրգերի և բանջարեղենի կեղևը հանել հնարավորին չափ բարակ շերտով, բանջարեղենը կեղևել և կտրտել օգտագործելուց կամ եփելուց անմիջապես առաջ։ Կեղևած կարտոֆիլն անհրաժեշտ է գցել ջրի մեջ, որպեսզի չմգանա։ Խորհուրդ է տրվում բանջարեղենը կտրտել միայն չժանգոտող պողպատե դանակով, գցել եռջրի մեջ, կաթսայի կափարիչը դնել և եփել մարմանդ եռքով (հետևել, որ բանջարեղենը ծածկված լինի ջրով և եփելու ժամանակը չանցնի)։ Ապուրի համար պետք է սկզբում եփել արգանակը, այնուհետև ավելացնել բանջարեղենը՝ հաշվի առնելով յուրաքանչյուրի եփվելու ժամանակը (օրինակ, ճակնդեղը գցել ավելի շուտ, քան կարտոֆիլը ևն)։ Անհրաժեշտ է հիշել, որ խմելու սոդան քայքայում է C և B1 վիտամինները, հետևաբար, բանջարեղեն և լոբազգիներ եփելիս խորհուրդ չի տրվում սոդա օգտագործել։ Կարոտինը (A նախավիտամին) քայքայվում է թթուների ազդեցությամբ, ուստի սալաթների և աղցանների մեջ քացախը պետք է լցնել մատուցելուց առաջ։

Բաղադրատոմսի ընտրություն։ Ջերմամշակման եղանակը և բաղադրատոմսով նախատեսված լրացուցիչ մթերքն ու համեմունքը պետք է համապատասխանեն տվյալ մթերքի առանձնահատկություններին։ Մեկ համեմունքը մյուսով փոխարինելը կամ առհասարակ չօգտագործելն ազդում է պատրաստի ուտեստի համի վրա։ Բաղադրատոմսով նախատեսված մթերքից և համեմունքից որևէ մեկի բացակայության դեպքում նպատակահարմար է ընտրել այլ բաղադրատոմս՝ ճշգրտորեն պահպանելով դրանում նշված համամասնությունները։

Աշխատանքի և ժամանակի խնայողություն։ Կերակուր պատրաստելը տնային ամենաաշխատատար գործերից է։ Ժամանակ և ջանք խնայելու նպատակով կարելի է օգտագործել զանազան կիսապատրաստվածքներ և սննդային խտամթերք։

Սակայն պահածոները և խտամթերքը չեն կարող լիովին փոխարինել թարմ մթերքին և հիմնականում նախատեսված են տուրիստական արշավների համար։ Ճաշի պատրաստման համար անհրաժեշտ ժամանակը և աշխատանքը կրճատելու նպատակով կարելի է օգտագործել երկարատև նախնական և ջերմային մշակում չպահանջող թարմ մթերք։

Որոշ մթերքների կշռի (գրամներով) համեմատական աղյուսակ

Մթերք Բարակ բաժակ (250 մլ տարողության) Ճաշի գդալ Թեյի գդալ 1 հատ
Ալյուր
եգիպտացորենի

160

30

10

-
կարտոֆիլի 180 30 10 -
ցորենի 160 30 10 -
Աղ 290 30 10 -
Բալ (թարմ) 190 30 - -
Բրինձ 240 30 10 -
Գազար միջին - - - 75
Գարեձավար 230 25 8 -
Դարչին աղացած - 20 8 -
Դոնդողանյութ (փոշի) - 15 5 -
Ելակ (թարմ) 150 25 - -
Թեյ - - 2,5 -
Լիկյոր - 20 7 -
Լոբի (հատիկ) 220 - - -
Խաշխաշ - 18 5 -
Խնձոր միջին - - - 100
Կակաո (փոշի) - 25 9 -
Կաթ անարատ 250 20 5 -
խտացրած - 30 12 -
փոշի 120 20 5 -
Կաղին (միջուկը) 170 30 - -
Կարտոֆիլ միջին - - - 100
Կիտրոնաթթու - 25 8 -
Ձեթ 240 17 5 -
Ձվի փոշի 180 25 10 -
Ձու - - - 43
սպիտակուցը - - - 23
դեղնուցը - - - 20
Մեղր 370 35 10 -
Մոռ (թարմ) 140 20 - -
Յուղ 240 17 5 -
Նուշ (միջուկը) 160 30 - -
Շաքարավազ 200 17 4 -
Շաքարափոշի 180 25 10 -
Ոսպ 210 - - -
Չամիչ 190 25 7 -
Պաքսիմատ աղացած 125 15 10 -
Պղպեղ աղացած - - 5 -
Պոմիդոր միջին - - - 100
Ջուր 250 15 5 -
Սևաձավար 210 25 - -
Սերուցք 250 14 5 -
Սիսեռ 230 - - -
Սոդա խմելու - 28 12 -
Սոխ միջի - - - 75
Սպիտակաձավար 160 15 4 -4
Սուրճ աղացած - 20 7 -
Վարունգ միջին - - - 100
Տոմատախյուս 220 25 5 -
Ցորենի ձավար 230 25 8 -
Քացախ - 15 5 -

Կերակուրը կարելի է արագ պատրաստել կաթնամթերքից (տես Սպաս, Շիլա) և ձվից (տես Ձվածեղ): Կարտոֆիլ, կաղամբ, գազար, դդմիկ, բադրիջան, ծաղկակաղամբ, կանաչ լոբի եփելը, տապակելը, խաշելը տևում է 20-30 րոպե։ Արագ են պատրաստվում նաև մակարոնեղենի և ձավարեղենի ուտեստները։ 5-10 րոպեի ընթացքում նրբերշիկով կարելի է երկրորդ կերակրատեսակ պատրաստել։ Շատ քիչ ժամանակ է