Էջ:Տնային տնտեսության հանրագիտարան (Household encyclopedia in Armenian).djvu/28

Այս էջը հաստատված է

լուսարձակ) ուժգին կամ թույլ է լուսավորում այս կամ այն տոնի ձայնի ուժի փոփոխության տակտերին համապատասխան՝ դահլիճում առաջացնելով առկայծող լուսավորություն։

Տնային պայմաններում առավել մեծ տարածում են ստացել գունավերադրումով էկրանային գունաերաժշտական կցուրդները։ Այդպիսի կայանքներում տարագույն լամպերից լույսն ուղղվում է դեպի ընդհանուր կաթնասպիտակավուն էկրանը։ Գույների լուսային հոսքերի վերադրումից էկրանի առկայծումները ձեռք են բերում անընդհատ փոփոխվող տարբեր երանգներ՝ կախված այն բանից, թե որ գույնն է (տոնը երաժշտության մեջ) տվյալ պահին գերակշռում. ընդ որում էկրանի լուսարձակման պայծառությունը տատանվում է աննշան չափով, քանի որ այդ դեպքում այն կախված է վերարտադրող սարքի հնչողության բարձրության ըստ ժամանակի միջինացված արժեքից։

Գունավոր լամպերի լուսարձակման պայծառությունը կարգավորվում է կառավարման էլեկտրոնային բլոկով, որն անմիջականորեն միացվում է ձայնավերարտադրման սարքին։ Վերարտադրող սարքից կառավարման բլոկ մուտք գործող ձայնային հաճախության էլեկտրական ազդանշաններն այնտեղ ըստ հաճախության բաժանվում են ցածր, միջին և բարձր ձայնային տոնի համապատասխանող ազդանշանների, վերջիններս էլ ուժեղացումից հետո տրվում են գունավոր լամպերի շիկացման թելիկներին։

ԴԵՐԱՏԻԶԱՑՈՒՄ, առնետների, մկների, գերմանամկների, արջամկների, գետնասկյուռների և վնասակար այլ կրծողների դեմ պայքարի նախազգուշական միջոցառումների համակարգ։

Նախազգուշական (կանխարգելիչ) միջոցառումները բաժանվում են երկու խմբի սանիտարահիգիենային և սանիտարատեխնիկական։ Սանիտարահիգիենային միջոցառումներից են բնակելի, պահեստային և առևտրական շինությունները, անասնաշենքերը և հարակից հողատարածությունները մաքուր պահելը, սննդամթերքը կրծողների համար ոչ մատչելի տեղերում պահելը, սննդամթերքի մնացուկների և աղբի նպատակային հավաքումը, պահպանումը և հեռացումը (մնացուկները և աղբը հավաքել կափարիչավոր դույլերում), բնակարաններում և նկուղներում ավելորդ իրեր չկուտակելը։ Սանիտարատեխնիկական միջոցառումների նպատակն է կանխել կրծողների հայտնվելը բնակելի, պահեստային, առևտրական շինություններում և անասնաշենքերում։ Այդ նպատակով նկուղային շինությունների դռները պետք է լավ տեղադրված լինեն և կիպ փակվեն, լուսամուտներն ապակեպատվեն, խողովակների շուրջ բոլոր անցքերը ցեմենտապատվեն, իսկ օդափոխիչ անցքերը ցանցապատվեն մանրանցք մետաղե ցանցով։

Ոչնչացնող միջոցառումները կատարվում են մեխանիկական, քիմիական և կենսաբանական մեթոդներով։ Մեխանիկական մեթոդներից են զանազան տեսակի թակարդներն ու ծուղակները։ Առավել տարածված են մեծ (առնետների) և փոքր (մկների) զսպանակավոր թակարդները, որոնք տեղադրվում են բների ելքից ոչ հեռու, պատերի երկայնքով, իբրև խայծ են ծառայում ձեթոտ կամ ճարպոտ հացի, երշիկի, ձկան կտորները։ Խայծը պետք է լինի թարմ՝ առանց կողմնակի հոտի, այն պետք է տեղադրել ռետինե մեռնողներ հագած։ Կիրառվում են նաև կործովի կափարիչով դույլեր և թարփիկներ։ Քիմիական մեթոդը թունավոր խայծերի կիրառումն է. իբրև թույն հիմնականում գործածում են զոոկումարինը։ Կենսաբանական մեթոդը կրծողների բնական թշնամիների, օրինակ, կատուների, առնետորս շների (ֆոքստերիերներ) օգտագործումն է։

Տես նաև Կրծողներ։

ԴՌՆԵՐԻ ԵՐԵՍՔԱՇՈՒՄ, սենյակները տաք պահելու և ձայնամեկուսացնելու համար դռները երեսքաշում են փափուկ նյութերով, սովորաբար բամբակով, պորոլոնով, արտաքին մասից ջերմամեկուսիչ նյութը պատվում է մոմլաթով, դերմատինով կամ պլաստիկով։ Արտաքին ծածկի պաստառանյութը՝ կտրում են դռան չափերից մի փոքր (12-15 սմ) ավելի՝ փեղկերի ճեղքերը ծածկող կողամասերի (գլանիկների) համար։ Դուռը հանում են ծխնիներից, քանդում-հանում են բռնակները, կողպեքների և բանալիների մակափակերը և դնում աթոռների կամ աթոռակների վրա։ Ծածկող պաստառանյութը փռում են (երեսակողմը դեպի ներքև) դռան երկայնքով, բռնակի կողմից այնպես, որ նրա եզրը դուռը վրածածկի մոտավորապես 1 սմ-ով։ Ձգելով պաստառանյութը՝ այն ամրացնում են հնարավորին չափ դռան եզրին մոտ 4-5 սմ հեռավորությամբ խփած փոքր մեխերով։ Այնուհետև ծածկող պաստառանյութը դարձնում են դռան վրա (այդպիսով երեսակողմը վերևում է հայտնվում) և հավասարաչափ ձգելով դռան լայնքով, ամրացնում են դարձյալ դռան երկայնքով բռնակի կողմից, եզրից մոտ 5 սմ հեռավորությամբ, 5-10 սմ հեռավորությամբ խփած զարդագլխիկավոր մեխերով։ Դրանից հետո, հետ գցելով պաստառանյութը, դռան վրա որոշակի շերտով տեղադրում են մեկուսանյութը և ծածկում պաստառանյութով։ Վերջինս կիպ ձգում են դռան լայնքով համրացնում պաստառապատման մեխերով, դռան երկայնքով (այժմ արդեն ծխնիների կողմից)։ Պաստառանյութի եզրը ծալում են դռան կողամասի վրա կամ ամրացնում փոքր մեխերով։ Վերևի և ներքևի կողմերը ամրացնում են նույն ձևով։ Մեկուսանյութը հարկավոր է փռել այնպես, որ պաստառապատման մեխերի շարքերը գտնվեն դռան եզրերից հավասար հեռավորության վրա։ Մեկուսանյութի սահքը կանխելու համար, դռան վրա անկյունագծերով կամ այլ ձևով պաստառապատման մեխերով հատուկ երիզներ են ամրացվում։

Ամուր ոլորված 2-2,5 սմ տրամագծով գլանիկները պաստառապատման մեխերով ամրացվում են փակ դռան վրա հաշվի առնելով վերջինիս դեպի ներս կամ դուրս բացվելը։ Ներքևի գլանիկը երկու դեպքում էլ դռանն են մեխում մոտ 2 սմ բարձր։ Եթե դուռը բացվում է դեպի ներս, ապա գլանիկները ամրացվում են չորս կողմից, ընդ որում վերևինը և կողքերինը դռան շրջանակի վրա։ Եթե դուռը բացվում է դեպի դուրս, ապա գլանիկները երեք կողմից (վերևից, ներքևից և կողքից՝ բռնակի կողմից) մեխվում են դռան վրա։

ԴՈՒՍՏ, միջատասպան նյութերի մանրահատիկ փոշու և իներտ լցանյութերի (տալկ, կաոլին ևն) խառնուրդ։ Կիրառում են փայտոջիլների և խավարասերների դեմ պայքարելու համար։

Միջատազերծման ընթացքում Դ. ռետինե փուչիկներով կամ հատուկ սրվակներով փոշեցրում են միջատների կուտակման տեղերում (շրիշակներ, խորշեր, կահույք, գորգեր, խողովակների մուտքի և ելքի տեղեր, ջեռուցման