լվանալ սոճու թուրմի կամ կերակրի աղի լուծույթով։
Տես նաև Դիմակ, Մազեր, Պեդիկյուր, Լոսյոն:
ՄԱՇԿԱՔՍՈՒՔ, կենդանական և բուսական ճարպերի, ճարպանման և էմուլսարար նյութերի, մոմի, ջրի խառնուրդ։ Ճարպը և ճարպանման նյութերը, թափանցելով մաշկի մեջ, տոգորում են նրա մակերևութային շերտը, փափկացնում այն, դարձնում առաձգական, պաշտպանում արտաքին անբարենպաստ ազդեցություններից և կնճիռների առաջացումից։
Ըստ բաղադրության Մ-ները լինում են ճարպային, էմուլսային և հատուկ։ Էմուլսային Մ-ներն ըստ ջրի քանակության, լինում են թանձր կամ ջրիկ։ Առավել արդյունավետ դարձնելու համար Մ–ին ավելացնում են, այսպես կոչված, կենսաբանորեն ակտիվ նյութեր (վիտամիններ, խոտաբույսերի, հատապտուղների, բանջարեղենի լուծամզուկներ)։ Օրինակ, A, E, F վիտամինները, թափանցելով մաշկի մեջ, լավացնում և խթանում են մաշկի նյութափոխանակությունը, նպաստում չորության կամ ճարպոտության նվազմանը։
Որոշ Մ-ների կազմի մեջ մտնում են մեղր, մեղվի մայրական կաթ (ապիլակ), դեղանյութեր։
Մաշկը փափկացնելու և մաքրելու համար օգտագործում են ջրիկ Մ-ներ։ Դրանք կարելի է կիրառել օճառով լվացվելու փոխարեն կամ դիմափոշի օգտագործելուց առաջ։ Թողարկում են սնուցող Մ-ներ բնականոն, չոր և ճարպոտ մաշկի համար։ Սնուցող Մ. բարակ շերտով քսում են դեմքի և վզի մաքուր մաշկին, թողնում 30 րոպե, ապա մնացորդը հեռացնում թղթե անձեռոցիկով կամ խոնավ բամբակով։ Խորհուրդ չի տրվում Մ. գիշերը թողնել դեմքին։
Թողարկում են նաև պաշտպանական Մ-ներ՝ մաշկը արևից, պեպենների, գունաբծերի առաջացումից, քիմիական նյութերի ներգործությունից պաշտպանելու համար։
Հատուկ Մ-ների շարքին են պատկանում մաշկը սպիտակեցնող, մազերն ամրացնող Մ-ները։ Թողարկում են նաև մոծակների և մժեղների խայթոցներից պաշտպանող Մ-ներ։
Դեմքի համար նախատեսված Մ-ները պետք է օգտագործել ամեն օր, սակայն հիշել, որ մաշկն ընտելանում է նույն Մ-ին, ուստի, Մ. պարբերաբար պետք է փոխել։
Մ. հարկավոր է քսել (և մաքրել) մաշկագծերի ուղղությամբ՝ մատների թեթև հպումով։
ՄԱՇԿԻ ԹԱՐԱԽԱԲՇՏԻԿԱՅԻՆ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ, պիոդերմիաներ, հարուցիչները թարախածին մանրէներն են՝ ստրեպտոկոկերը, ստաֆիլոկոկերը և այլն։ Վարակվում են հիվանդի հետ անմիջականորեն շփվելիս, ինչպես նաև հագուստի, կենցաղային առարկաների միջոցով։ Մ. թ. հ. առաջանում են անձնական հիգիենայի կանոնները խախտելիս, մաշկի ոչ ճիշտ խնամքի, մաշկածածկույթների վնասվածքների (սրսկած տեղեր, միջատների խայթոցներ, կտրած վերքեր, քերծվածքներ), քրտնոտության, օրգանիզմի դիմադրողականությունն իջեցնող քրոնիկական հիվանդությունների դեպքերում։ Երբեմն Մ.թ.հ. բարդացնում են մաշկային այլ հիվանդությունների (քոս, էկզեմա և այլն) ընթացքը և դժվարացնում դրանց բուժումը։ Առավել տարածված են մաշկի մազապարկի բորբոքումը (ֆոլիկուլիտ), մանր թարախաբշտիկացանը (իմպետիգո), թզախտը (սիկոզ), հասարակ պզուկները, ֆուրունկուլը, կարբունկուլը, մատնաշունչը ևն։ Մ.թ.հ. սովորաբար ընթանում են սուր և ավարտվում են մի քանի օրից կամ շաբաթից։ Թուլացած հիվանդների Մ.թ.հ. կարող են ընդունել ձգձգված կամ քրոնիկական ընթացք (ամիսներ, տարիներ) և ուղեկցվել դժվար լավացող խոցերով։
Մաշկի վնասված հատվածում կարմրության, ուռածության և ցավոտության ի հայտ գալուն պես հարկավոր է դիմել բժշկի։ Վարակի տարածումը կանխելու նպատակով թարախաբշտիկներով ծածկված մաշկահատվածը չի կարելի լվանալ կամ տաքացնող կոմպրես դնել։ Ախտահարված հատվածը շրջապատող մաշկն ամեն օր պետք է սրբել սալիցիլային սպիրտի 2 %-անոց լուծույթով, վաղենակի թուրմով և այլն։ Հիվանդի սպիտակեղենը պետք է լվանալ առանձին և անպայման եռացնել սոդայով, բնակարանը լավ օդափոխել, ամեն օր կատարել խոնավ հարդարանք։ Հիվանդության հաջող բուժման համար կարևոր է նաև ճիշտ սնվելը։ Սնունդը պետք է հարուստ լինի սպիտակուցներով և վիտամիններով, հակացուցված են սուր ճաշատեսակները, թթուն, քաղցրը։
Հատկապես վտանգավոր են կրծքի երեխաների Մ.թ.հ.։ Երեխայի մաշկի վրա թարախաբշտիկները հաճախ առաջանում են քրտնախաշի ֆոնի վրա և բշտիկների կամ թարախով լցված բշտերի տեսք ունեն։ Երեխայի մաշկի վրա եզակի թարախաբշտիկի ի հայտ գալուն պես հարկավոր է օրը 3-4 անգամ այն մշակել վարակազերծող միջոցներով (ադամանդականաչի (զելյոնկա) լուծույթ, Կաստելանի հեղուկ ևն։ Եթե վարակը տարածվում է, անհրաժեշտ է դիմել բժշկի։
Մ.թ.հ. կանխարգելելու նպատակով անհրաժեշտ է մանրակրկիտ հետևել մաշկի (հատկապես երեխաների) մաքրությանը (եղունգները կարճ կտրել, ձեռքերը հաճախակի լվանալ, ծծակը և ռետինե խաղալիքները ողողել եռացրած ջրով ևն)։ Մաշկի տարբեր վնասվածքները (քերծվածքներ, կտրած վերքեր, սրսկած տեղեր) հարկավոր է անմիջապես մշակել վարակազերծող միջոցներով (յոդ, ադամանդականաչ) և դնել բակտերիասպան կպչուն սպեղանի։
ՄԱՇԿԻ ՍՆԿԻԿԱՅԻՆ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ, դերմատոմիկոզներ, հարուցիչները ախտածին սնկիկներն են։ Առավել տարածված հիվանդություններն են թեփատու որքինը (պսորիազ), աճուկային էպիդերմոֆիտիան, ոտնաթաթերի և ձեռքերի միկոզները, միկրոսպորիան և տրիխոֆիտիան:
Թեփատու որքինի ժամանակ մաշկի վրա (սովորաբար մեջքի, կրծքի, պարանոցի) առաջանում են մանր թեփերով ծածկված վարդագույն-դարչնագույն ոչ բորբոքային բծեր։ Դրանց քանակն աստիճանաբար ավելանում է, դրանք միանում են՝ կազմելով անհավասար եզրերով ախտահարման միաձույլ օջախներ։ Հաճախ հիվանդները բժշկի են դիմում արևայրուկից հետո մարմնի վրա նկատելով բազմաթիվ սպիտակ բծեր, որոնք հետևանք են ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների ազդեցությունից այդ հատվածներում մակաբուծվող սնկիկների ոչնչացման։ Թեփատու որքինի տարածմանը նպաստում են մաշկի քրտնոտությունը և անձնական հիգիենայի կանոնները չպահպանելը։
Աճուկային էպիդերմոֆիտիայի հակում ունեն քրտնոտությամբ,
