Էջ:Տնային տնտեսության հանրագիտարան (Household encyclopedia in Armenian).djvu/459

Այս էջը հաստատված է

Մեկ փաթեթ ներկանյութը նախատեսված է 400 գ զանգվածով իր ներկելու համար։ Բնական մետաքսե գործվածքները և իրերը ներկելու համար պահանջվում է 2 անգամ շատ ներկանյութ (200 գ գործվածքին՝ մեկ փաթեթ)։ Զանգվածային հարաբերակցությունը պահպանելու դեպքում սպիտակ իրերը կստանան նշված գույնը։ Գունավոր գործվածքներն այլ կերպ են գունավորվում (օրինակ, կապույտ ներկանյութով ներկված դեղին գործվածքը ձեռք է բերում կանաչ գույն)։

Ներկանյութի ընտրությունը գունավոր գործվածքները ներկելիս

Ներկվող գործվածքի գույնը Ներկանյութի գույնը Ներկված գույնը
Կարմիր
Կապույտ Մանուշակագույն
Դեղին Նարնջագույն
Շագանակագույն Կարմրաշագանակագույն
Կանաչ Շագանակագույն
Կապույտ
Կարմիր Մանուշակագույն
Դեղին Կանաչ
Շագանակագույն Մուգ շագանակագույն
Մոխրագույն Մուգ կապույտ
Դեղին
Կարմիր Նարնջագույն
Կապույտ Կանաչ
Շագանակագույն Դեղնաշագանակագույն
Մոխրագույն Սիսեռագույն
Շագանակագույն
Կապույտ Մուգ շագանակագույն
Կանաչ Խակի
Մանուշակագույն Մուգ շագանակագույն
Մոխրագույն Մուգ շագանակագույն
Կանաչ
Կարմիր Շագանակագույն
Շագանակագույն Խակի
Մանուշակագույն Կանաչաշագանակագույն
Մանուշակագույն
Դեղին Կանաչաշագանակագույն
Շագանակագույն Մուգ շագանակագույն
Կանաչ Կանաչաշագանակագույն
Մոխրագույն
Կարմիր Մուգ կապույտ
Կապույտ Մուգ կապույտ
Դեղին Սիսեռագույն
Շագանակագույն Մուգ շագանակագույն

Մուգ գույնի իրերը կարելի է ներկել նույն գույնի ավելի մուգ երանգով կամ էլ սև։ Սև կարելի է ներկել բոլոր գույների իրերը, սակայն դրանք կպահպանեն սկզբնական գույնի երանգը։ Դրանից խուսափելու համար մուգ կարմիր, շագանակագույն իրերը ներկելիս սև ներկանյութի յուրաքանչյուր փաթեթին պետք է ավելացնել 1/3 փաթեթ կանաչ կամ մուգ կանաչ ներկանյութ, կանաչ իրերը ներկելիս՝ 1/5 փաթեթ մանուշակագույն կամ շագանակագույն ներկանյութ։

Բնական մետաքսը ներկում են հատուկ կամ բամբակե գործվածքների համար նախատեսված նյութերով։ Ներկելուց առաջ պետք է ստուգել ներկանյութի ազդեցությունը գործվածքի մի փոքր կտորի վրա այն տաք ներկալուծույթի մեջ ընկղմելով և պահելով 5-10 րոպե։

Ն-ման պարագաները։ Իրը պետք է ներկել արծնապատ մաքուր ամանի մեջ։ Այն պետք է ազատ տեղավորվի ամանի մեջ և Ն-ման ընթացքում ծածկված լինի ներկալուծույթով։ Որքան մեծ է ներկալուծույթի ծավալը, այնքան հավասարաչափ է ներկվում իրը։ Լավագույն արդյունքն ստացվում է, երբ լուծույթի ծավալը (միլիլիտրերով) 30–40 անգամ ավելի է ներկվող իրի զանգվածից (գրամներով)։ Օրինակ, եթե ներկվող իրի զանգվածը 200 գ է, ապա լուծույթի ծավալը պետք է լինի 6000-8000 մլ, այսինքն՝ 6-8 լ։

Իրը շրջելու համար անհրաժեշտ են 2 հարթ, ամուր փայտաձողեր։

Իրը Ն-ման նախապատրաստելը: Ներկանյութի անհրաժեշտ քանակը որոշելու համար Ն-ից առաջ իրերը կամ գործվածքները պետք է չոր վիճակում կշռել, այնուհետև մաքրել կեղտաբծերը (տես Կեղտաբծերի հանում) և լվանալ։ Բամբակե և վուշե նոր գործվածքը, ինչպես նաև բամբակե մանվածքը պետք է 40-45 րոպե եռացնել օճառասոդային լուծույթում՝ օսլայի շերտը հեռացնելու համար։ Ավելորդ ճարպը հեռացնելու համար բրդե և կիսաբրդե մանվածքը պետք է լվանալ և պարզաջրել գոլ ջրով։ Այն իրերը, որոնց վրա կեղտաբծեր են մնացել, կարելի է ներկել միայն շատ մուգ գույնով։

Ներկելուց առաջ մետաղե կոճակները, ճարմանդները և զարդերը պիտի կտրել, որպեսզի ժանգաբծեր չառաջանան։ Բրդե մանվածքի կարժերը անհրաժեշտ է մի քանի տեղից կապկպել, որպեսզի շրջելիս մանվածքը չխճճվի, և շարել ամուր պարանի վրա։ Աստառով իրեր ներկելիս անհրաժեշտ է մի քանի տեղից քանդել աստառը, որպեսզի իրը ջրի երես չբարձրանա։

Ներկալուծույթի պատրաստումը։ Անհրաժեշտ քանակությամբ ներկանյութը լցնում են ոչ մեծ ամանի (բաժակ, թաս) մեջ և քիչ-քիչ, անընդհատ խառնելով, ավելացնում եռացրած գոլ ջուր մինչև համասեռ խմորանման զանգված ստանալը։ Այնուհետև, շարունակելով խառնել, ավելացնում են եռացրած տաք ջուր՝ 1 փաթեթ ներկանյութին 0,5 լ։ Ստացված լուծույթը քամում են մաքուր լաթով, լցնում գոլ (40-50 °C) ջրով լցված ներկամանի մեջ և խառնում։

Ներկում։ Իրը (կամ գործվածքը) թրջում են գոլ ջրում, թեթևակի քամում, խնամքով ուղղում և ընկղմում ներկալուծույթի մեջ։ Որպեսզի իրը հավասարաչափ ներկվի, պետք է այն, որքան հնարավոր է, հաճախակի շրջել։ Ներկալուծույթի մեջ աղ կամ քացախ ավելացնելիս (գույնն ամրակայելու համար) անհրաժեշտ է իրը մի փոքր բարձրացնել և լուծույթը խառնել։

Բամբակե, վուշե և վիսկոզային մետաքսից իրեր և գործվածքներ։ Մինչև 40-50 °C տաքացրած ներկալուծույթի մեջ ընկղմում են ներկվող իրը և աստիճանաբար տաքացնում մինչև թույլ եռալը։ Եռալուց 15-20 րոպե հետո խառնելով լցնում են 1 լ ջրում լուծած 2 ճաշի գդալ կերակրի աղ (1 փաթեթ ներկանյութի հաշվով), խառնում և թույլ եռքով շարունակում Ն. ևս 30-40 րոպե։ Այնուհետև վերցնում են կրակից և հովանալու համար 30 րոպե թողնում ներկալուծույթի մեջ։ Ներկված իրը հարկավոր է հանել, թողնել, որ ջրքամվի և լավ պարզաջրել։

Բաց գույնով ներկելիս աղը երկու անգամ պակաս են լցնում։

Վիսկոզային թելքից իրերն ու գործվածքները ներկում են նույն եղանակով՝ լուծույթը տաքացնելով մինչև 30 °C և Ն. շարունակելով 60-70 °C–ի պայմաններում։ Աղ չեն ավելացնում։

Բուրդ և բրդե իրեր։ Ներկալուծույթի մեջ խառնելով լցնում են 1 լ ջրում լուծված 1 ճաշի գդալ քացախաթթվային էսենցիա կամ 1 1/2 բաժակ քացախ և 1 ճաշի գդալ աղ (1 փաթեթ ներկանյութի հաշվով)։ Իրն ընկղմում են լուծույթի մեջ, աստիճանաբար տաքացնում մինչև եռալը, ներկում 1 ժամ։ Եթե լուծույթը դեռևս պահպանում է գույնը, իսկ իրն