Էջ:Տնային տնտեսության հանրագիտարան (Household encyclopedia in Armenian).djvu/507

Այս էջը հաստատված է

Մարզական Լ. ամենատարածված մարզաձևերից է։ Պարապում են 5 տարեկանից, իսկ 9 տարեկանից թույլատրվում է մասնակցել մրցումների։

Կիրառական Լ. օգտագործվում է ջրային արգելքներ հաղթահարելիս, բարդ պայմաններում (սառը ջուր, ալիքներ, ուժեղ հոսանք, Լ. շորերով, իրերով ևն), խեղդվողներին փրկելիս ևն։

Լողալ սովորելն առավել հեշտ է մանուկ հասակում։ Երեխաներին, այսպես կոչված, կենցաղային Լ. կարելի է սովորեցնել 4-5 տարեկանից։ Ջրին ընտելանալը պարտադիր փուլ է Լ-ի նախնական ուսուցման համար։ Այդ փուլի հիմնական վարժություններն են. 1. ծանծաղ տեղերում թիաշարժումներով հատակի վրա կատարվող տեղափոխությունները, 2. սուզվելը և ջրի տակ աչքերը բացելը, 3. ջրի երես բարձրանալը և ջրի մակերևույթին պառկելը, 4. ջրի մակերևույթով և ջրի տակ տեղաշարժվելը, 5. ջրում արտաշնչելու ունակությունը, 6. ջրացատկերը։ Երեխաներին լողալ սովորեցնելը առավել արդյունավետ կլինի, եթե ջրին ընտելանալու վարժությունների մեջ ընդգրկվեն զանազան խաղեր։ Լողաձևի ընտրությունը կախված է ուսուցման նպատակներից, սովորողի ընդունակություններից և ցանկությունից։ Լողաձևին տիրապետում են, սովորաբար, յուրացնելով տարրերի հետևյալ հաջորդականությունը. 1. մարմնի դիրքը և ոտքերի շարժումները, 2. ձեռքերի շարժումները, 3. շնչառությունը և նրա համապատասխանեցումը ձեռքերի շարժումներին, 4. բոլոր շարժումների և շնչառության համաձայնեցումը, 5. լողաձևի տեխնիկայի կատարելագործումը։ Լողաձևի ուսուցման բոլոր վարժությունները սկզբում կատարվում են ցամաքում, այնուհետև ջրում՝ հենարանով և առանց հենարանի։

Մանկական պոլիկլինիկայի պայմաններում և միկրոավազաններում կարելի է լողալ սովորեցնել ծծկեր երեխաներին։ Պարապմունքներն սկսելու ամենալավ հասակը 2-3 շաբաթից մինչև 3 ամիսն է, մի շրջան, երբ դեռ չեն մարել բնածին լողային ռեֆլեքսները։ Ուսուցումը կարելի է անցկացնել նաև տանը՝ լոգնոցում, կերակրումից 15-20 րոպե առաջ։ Ջրի խորությունը սկզբում պետք է լինի 30-40 սմ, մեկ ամիս հետո կարելի է լոգնոցը ջրով լրիվ լցնել։ Առաջին պարապմունքի տևողությունը 10 րոպե է, ջրի ջերմաստիճանը՝ 36-37 °C։ Յուրաքանչյուր ամիս ջրի ջերմաստիճանը նվազեցնում են 0,5 °C–ով, իսկ պարապմունքների տևողությունը ավելացնում 2-5 րոպեով՝ տարվա վերջում այն հասցնելով 60 րոպեի ջրի 31 °C ջերմաստիճանի պայմաններում։ Լողալու ժամանակ ծծկեր երեխայի գլուխը հարկավոր է պահել ձեռքերով կամ օգտագործել հատուկ լոգաններ։

Լ. կենտրոնական և ծայրամասային նյարդային համակարգի հենաշարժական ապարատի վնասվածքների և հիվանդությունների, նյութափոխանակության, որոշ ներքին օրգանների հիվանդությունների բուժմանն ուղղված առողջարարական միջոցառումների համալիրի մասն է։ Այն կոփման լավագույն միջոց է։ Լողավազանում պարբերաբար պարապող մարդիկ ավելի դիմացկուն են ցրտի, եղանակի կտրուկ փոփոխությունների նկատմամբ։ Ձմռանը բաց ավազաններում լողանալը և լողալը կոփման առավել արդյունավետ միջոցներ են։ Սակայն մարդկանց մեծ մասին խորհուրդ չի տրվում կոփվել նման եղանակով։ Ձմեռային լողով կարելի է զբաղվել միայն բժշկի խորհրդով և տևական նախապատրաստումից հետո։

ԼՈՒՍԱՆԿԱՐՉՈՒԹՅՈՒՆ, առարկաներից անդրադարձած լուսային ճառագայթների ազդեցությամբ լուսազգայուն նյութերի վրա այդ առարկաների պատկերների ստացման եղանակ. այդ եղանակով ստացված պատկերը կոչվում է լուսանկար։

Լուսազգայուն նյութերը կամ լուսանկարչական նյութերը սովորաբար կազմված են հիմքից կամ տակդիրից, որի մի երեսը պատված է լուսազգայուն նյութեր պարունակող բարակ (5-10 մկմ) էմուլսային շերտով (լուսաշերտով)։ Առավել տարածված են այն լուսանկարչական նյութերը, որոնցում իբրև լուսազգայուն նյութ օգտագործվում են 0,5-2 մկմ չափի միկրոբյուրեղների տեսքով արծաթի հալոգենիդները։ Լուսանկարչական նյութերի համար հիմք են ծառայում պոլիմերային թաղանթները (այդպիսի լուսանկարչական նյութը կոչվում է լուսա- կամ կինոժապավեն), թուղթը կամ բարակ ստվարաթուղթը (լուսանկարչական թուղթ), ապակե թիթեղը (լուսանկարչական թիթեղ). լուսաշերտով կարող են պատվել նաև մետաղե, ճենապակե, պլաստմասսայե և այլ տակդիրներ։ Որոշ լուսանկարչական նյութեր ունեն մինչև 6 լուսաշերտ, ինչպես նաև վերին պաշտպանական շերտ։

Ըստ ստացվող պատկերի՝ բոլոր լուսանկարչական նյութերը լինում են սև-սպիտակ և գունավոր, սրանք էլ իրենց հերթին նեգատիվ, պոզիտիվ և հակադարձելի։ Նեգատիվ և հակադարձելի լուսանկարչական նյութերի մեծ մասը պատրաստվում է կոճավոր կամ թերթավոր լուսանկարչական ժապավենների, իսկ պոզիտիվ նյութերը՝ լուսանկարչական թղթի թերթերի կամ փաթեթների ձևով (դրանց զգալիորեն փոքր մասը պատրաստվում է կոճավոր լուսաժապավենների ձևով)։

Ըստ օգտագործվող լուսանկարչական նյութի տեսակի՝ հնարավոր է լուսանկարչական պատկերի ստացման երկու եղանակ՝ նեգատիվ-պոզիտիվային և ուղղակի պոզիտիվային։ Առաջին եղանակի դեպքում սկզբում մեկ լուսանկարչական նյութի (սովորաբար լուսաժապավենի) վրա ստանում են նեգատիվը (ժխտանկարը նկարահանման օբյեկտի նեգատիվ պատկերը), այնուհետև նեգատիվից պատկերը փոխանցում են մեկ այլ լուսանկարչական նյութի (լուսանկարչական թղթի կամ պոզիտիվային լուսաժապավենի) վրա և ստանում պոզիտիվը (պոզիտիվային պատկերը) կամ անմիջապես լուսանկարը կամ թափանցապատկերը (սլայդ)։ Երկրորդ եղանակը՝ այսպես կոչված հակադարձման մեթոդը, որի հիմքում ընկած է հակադարձելի հատուկ լուսաժապավենների օգտագործումը, լայն տարածում է գտել գունավոր թափանցապատկերների՝ սլայդների պատրաստման գործում։

Առաջին եղանակով լուսանկարչական պատկերի ստացումը ներառնում է լուսանկարահանումը, լուսանկարչական նյութի քիմիալուսանկարչական մշակումը և լուսատպումը, երկրորդ եղանակով լուսանկարչական պատկերի ստացումը նախատեսում է միայն լուսանկարահանումը և լուսանկարչական նյութի մշակումը։

Լուսանկարահանումը կատարվում է լուսանկարչական ապարատով, որում նկարահանման օբյեկտի լուսային պատկերը ձևավորվում է օբյեկտիվով և առաջաձգվում լուսաժապավենի լուսազգայուն շերտի վրա որոշակի ժամանակամիջոցում, որը կոչվում է պահաժամ. լույսի ազդեցությամբ լուսազգայուն