կոմպոստ պատրաստելիս։ Գոմաղբահեղուկի լուծույթի սննդարժեքը բարձրացնելու համար դրան ավելացնում են ֆոսֆորական Պ. (1 դույլին՝ 30-50 գ սուպերֆոսֆատ)։
Աղյուսակ 1. Պարարտանյութերի խառնման թույլատրելիությունը
| Պարարտանյութ | Ամոնիումի բորակ | Ամոնիումի սուլֆատ | Միզանյութ (կարբամիդ) | Հասարակ սուպերֆոսֆատ | Հատիկավորված կրկնակի և չեզոքացված սուպերֆոսֆատ | Կալիումի քլորիդ, կալիումական աղ | Կալիումի սուլֆատ | Կիր, դոլոմիտ, աղացած կավիճ | Գոմաղբ, թռչնաղբ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամոնիումի բորակ | ԿԽՆ | ԿԽՄԱ | ՉԽ | ՉԽ | ԿԽՄԱ | ԿԽՄԱ | ԿԽՄԱ | ՉԽ | ՉԽ |
| Ամոնիումի սուլֆատ | ԿԽԱՍ | ԿԽՆ | ԿԽՄԱ | ԿԽՆ | ԿԽՆ | ԿԽՆ | ԿԽՄԱ | ՉԽ | ՉԽ |
| Միզանյութ (կարբամիդ) | ՉԽ | ԿԽՄԱ | ԿԽՆ | ՉԽ | ԿԽՄԱ | ԿԽՄԱ | ԿԽՄԱ | ՉԽ | ԿԽՄԱ |
| Հասարակ սուպերֆոսֆատ | ՉԽ | ԿԽՆ | ՉԽ | ԿԽՆ | ԿԽՆ | ԿԽՄԱ | ԿԽՆ | ՉԽ | ԿԽՆ |
| Հատիկավորված կրկնակի և չեզոքացված սուպերֆոսֆատ | ԿԽՄԱ | ԿԽՆ | ԿԽՄԱ | ԿԽՆ | ԿԽՆ | ԿԽՄԱ | ԿԽՆ | ՉԽ | ԿԽՆ |
| Կալիումի քլորիդ, կալիումական աղ | ԿԽՄԱ | ԿԽՄԱ | ԿԽՄԱ | ԿԽՄԱ | ԿԽՄԱ | ԿԽՆ | ԿԽՆ | ՉԽ | ԿԽՆ |
| Կալիումի սուլֆատ | ԿԽՄԱ | ԿԽՆ | ԿԽՆ | ԿԽՆ | ԿԽՆ | ԿԽՆ | ԿԽՆ | ՉԽ | ԿԽՆ |
| Կիր, դոլոմիտ, աղացած կավիճ | ՉԽ | ՉԽ | ՉԽ | ՉԽ | ՉԽ | ԿԽՄԱ | ԿԽՄԱ | ԿԽՆ | ՉԽ |
| Գոմաղբ, թռչնաղբ | ՉԽ | ՉԽ | ԿԽՄԱ | ԿԽՆ | ԿԽՆ | ԿԽՆ | ԿԽՄԱ | ՉԽ | ԿԽՆ |
Պայմանական նշանակումներ. ՉԽ – չի կարելի խառնել, ԿԽՄԱ – կարելի է խառնել հող մտցնելուց առաջ, ԿԽՆ – կարելի է խառնել նախօրոք։
Թռչնաղբը հեշտ յուրացվող հիմնական սննդատարրերի բարձր պարունակությամբ, արագ ներգործող օրգանական պարարտանյութ է։ Թռչնաֆաբրիկաների թողարկած չոր թռչնաղբը սորուն, հատիկավոր պարարտանյութ է և, ի տարբերություն թացի, չի պարունակում մոլախոտերի ծլունակ սերմեր, հիվանդության հարուցիչներ, չունի սուր տհաճ հոտ։ Թարմ թռչնաղբը ևս պահում են սառը եղանակով, կոմպոստելով՝ 3:1 հարաբերությամբ (ըստ զանգվածի) խոնավություն կլանող նյութերով տորֆի փշրանքով, փայտի թեփով կամ ծղոտով։ Թռչնաղբն օգտագործում են հիմնական պարարտացման (բնական վիճակում) օժանդակ սնուցման (հեղուկ վիճակում) նպատակով (1 մ²–ին թաց թռչնաղբը՝ 500 գ, չորը՝ 200-300 գ)։ Հողի մակերևույթին հավասարաչափ ցրելուց անմիջապես հետո այն խցում են բահով։ Հեղուկ սնուցման համար թռչնաղբը նոսրացնում են ջրով (սնուցումից անմիջականորեն առաջ) 1:10 հարաբերությամբ և լավ խառնում։ Չոր թռչնաղբի ծախսման չափաքանակը կրկնակի անգամ փոքր է. սննդանյութերը լավ լուծվելու նպատակով այն նախապես նոսրացնում են։
Տորֆը պարունակում է զգալի քանակությամբ օրգանական նյութեր։ Սակայն որպես պարարտանյութ պիտանի է չեզոք ռեակցիայով և մեծ քանակությամբ կալցիում պարունակող տորֆը (1 մ²–ին՝ 2 դույլ)։
Տորֆագոմադբային կոմպոստ պատրաստում են տորֆի բոլոր տեսակներից, որոնց խոնավությունը չի գերազանցում 60 %-ը։ Տորֆի և գոմաղբի հարաբերությունը 3/4/։ 1 է։ Կոմպոստ պատրաստելու համար տորֆը և գոմաղբը հերթականությամբ շարում են դարսակույտերով։ Սկզբում նախատեսված տարածքի վրա 30-40 սմ շերտով փռում են տորֆ, այնուհետև 10-15 սմ շերտով գոմաղբ և այլն։ Վերջում դարսակույտը ծածկում են տորֆի շերտով (20 սմ)։ Դարսվածքը պետք է փխրուն լինի, որպեսզի ապահովի օդի մուտքը և նպաստի օրգանական նյութերի ավելի արագ քայքայմանը։ Չոր եղանակին դարսակույտի վրա լցնում են գոմաղբահեղուկ կամ ջուր։ Ամռանը դարսակույտը մի քանի անգամ բահով խառնում են։ 4-5 ամիս անց կոմպոստն արդեն պատրաստ է օգտագործման (1 մ²–ին՝ 3-4 կգ)։
Տորֆաֆեկալային կոմպոստը արագ ներգործող օրգանական պարարտանյութ է, պարունակում է ազոտ, ֆոսֆոր և կալիում։
Ֆեկալները տորֆի հետ կոմպոստացնելիս նվազում են ազոտի կորուստները, վերանում է տհաճ հոտը, ստացվում սորուն, կիրառման համար հարմար Պ.։ Նման կոմպոստներ պատրաստելիս 1 տ ցածրավայրային տորֆի համար վերցնում են 0,5 տ, իսկ 1 տ բարձրավայրայինին՝ 2 տ ֆեկալ։
Կոմպոստը պատրաստում են տորֆի կույտի մեջ ձագարաձև փոս անելով և նշված հարաբերությամբ մեջը ֆեկալ լցնելով։ Վերջինիս կլանվելուց հետո վրան փռում են տորֆի շերտ (20 սմ)։ Կոմպոստի կույտը չեն պնդացնում, որպեսզի դրա ջերմաստիճանը բարձրանա (մինչև 70 °C)։ Բարձր ջերմաստիճանի տակ կոմպոստի մեջ ոչնչանում են ճիճուների ձվերը և հիվանդությունների հարուցիչները։ Ավելի ուշ, համասեռ զանգված ստանալու համար, կոմպոստը մի քանի անգամ բահով խառնում են և երկու տարի հետո պարարտացնում հողը (1 մ²–ին՝ 2-3 կգ)։ Խորհուրդ չի տրվում դրանով պարարտացնել թարմ օգտագործվող գետնաելակը և բանջարեղենը։
Հանքային պարարտանյութեր, ազոտական պարարտանյութեր։ Ամոնիակային բորակը (ազոտաթթվական ամոնիում, ամոնիումի նիտրատ) պարունակում է 34-35 % ազոտ։ Թողարկվում է սպիտակ հատիկների տեսքով։ Լավ լուծվում է ջրում և արագ ներգործում բույսերի վրա։ Օժտված է բարձր խոնավածծությամբ և երկար պահելու դեպքում քարանում է, այդ պատճառով այն պահում են չոր տեղում։ Տորֆի, փայտաթեփի, հարդի և այլ օրգանական նյութերի հետ այդ պարարտանյութը չի կարելի խառնել, քանի որ այն կարող է ինքնաբռնկվել։ Նպաստում է հողի թթվեցմանը, ուստի նպատակահարմար է կիրառել կրացված հողերում (1 մ²–ին՝ 15-25 գ)։ Միզանյութը (կարբամիդ) խտացված ազոտական պարարտանյութ
