1993-ի դեկտ-ին ՌԴ-ի հետ կնքվել է միջպետ․ պայմանագիր՝ «ՀՀ տարածքում ՌԴ սահմանապահ զորքերի կարգավիճակի և դրանց գործառույթների իրագործման պայմանների մասին», որով հայ և ռուս սահմանապահները համատեղ իրականացնում են Թուրքիայի և Իրանի հետ ՀՀ 350 կմ երկարության սահմանի պաշտպանությունը։
ՀՀ սահմանապահների ներկայիս խնդիրներն են՝ ահաբեկչության, մաքսանենգության, ապօրինի միգրացիայի, մարդկանց առևտրի և այլ հանցագործությունների դեմ պայքարը։
ՀՀ սահմանապահները համագործակցում են ԱՊՀ երկրների սահմանապահների հետ տեղեկատվության փոխանակման, ռազմատեխ. և այլ ոլորտներում։
ՀՀ սահմանապահի օրը նշվում է ապրիլի 26-ին (1994-ի այդ օրն ընդունվել է «ՀՀ պետական սահմանի մասին» ՀՀ օրենքը կիրարկելու մասին» ՀՀ ԳԽ որոշումը)։
Հայաստանում ներքին և արտաքին անվտանգության ապահովման գործն սկզբնավորվել է դեռևս հնագույն ժամանակներից։ Պետության զարգացման տարբեր փուլերում անվտանգության միջոցառումների համակարգը վստահել են ինչպես արքունիքի առանձին պաշտոնյաների ու նրանց ենթականերին, այնպես էլ նախարար․ (գործակալություններ) տներին։
Երկրում պետականության կորստից հետո անվտանգության համակարգը վերացել է։ Հայաստանի առաջին հանրապետության (1918-20) տարիներին, ի թիվս պետ․ այլ կառույցների, ստեղծվել է նաև ռազմ․ նախարարություն, որի գլխ․ շտաբում գործել է հետախուզության բաժանմունք։ 1918-ի օգոստ. 8-ին գլխ․ շտաբի հակահետախուզության աշխատանքների ղեկավար է նշանակվել Արտեմի Հովհաննիսյանը (Հովհան Խան-Կոտորսկի կամ Ղոթուրի)։ 1919-ի սեպտ-ին բաժանմունքը ղեկավարել է Ալեքսանդր Շնուրը, 1919-ի հունվ-ից մինչև 1920-ի ապրիլը՝ Վահագն Մուրադյանը, 1920-ի ապրիլ-դեկտ.՝ Տիգրան Դևոյանը։
Հետախուզության բաժանմունքում գործել են նաև հետախուզության, հակահետախուզության, հանցագործության դեմ պայքարի, դիտարկման և գործակալների աշխատանքների ղեկավարման ստորաբաժանումներ։
Հայաստանի անվտանգության համակարգի զարգացման 2-րդ փուլն սկսվել է երկրում խորհրդ․ կարգերի հաստատումով (1920-ի դեկտ. 2), երբ համակարգն իր տեղ․ բնույթի մասնակի յուրահատկություններով դարձել է ԽՍՀՄ հատուկ ծառայությունների մասը։ 1920-ի դեկտ-ին Հայաստանի Հեղկոմի դեկրետով ստեղծվել է Հանրապետության արտակարգ հանձնաժողով (ռուս. հապավումը՝ ՉԿ՝ չեկա)՝ 1917-ին ստեղծված Համառուսաստանյան արտակարգ հանձնաժողովի նմանությամբ, իսկ Կարմիր բանակում՝ հակահեղափոխական հանցագործությունների դեմ պայքարի հանձնաժողովին կից՝ Հատուկ բաժին (պետեր՝ Նիկոլայ Այվազով, Շավարշ Ամիրխանյան, Սերգեյ Մելիք-Օսիպով)։ 1926-ին Հայաստանի անվտանգության համակարգը վերակազմավորվել է Պետական քաղաքական վարչության (ՊՔՎ), որն զբաղվել է միայն պետական անվտանգությանը վերաբերող հարցերով և ենթարկվել է 1924-ին ստեղծված ԽՍՀՄ Միացյալ պետքաղվարչությանը։ ՀԽՍՀ ՊՔՎ-ն ղեկավարել են Սեդրակ Մարգարյանը, Հայկ Պետրոսյանը, Սեդրակ Օթյանը, Ս. Մելիք-Օսիպովը, որոնք 1937-38-ին դարձել են ստալինյան բռնաճնշումների զոհ։ 1934-41-ին անվտանգության մարմինները գործել են ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսարիատի (ՆԳԺԿ) կազմում։ 1941-ի փետր-ին ՆԳԺԿ-ից անջատվել է Պետանվտանգության ժողկոմատը, 1946-53-ին՝ պետանվտանգության նախարարություն (ՊԱՆ)։
Հայրեն. մեծ պատերազմի (1941-45) տարիներին և 1952-54-ին Հայաստանի պետանվտանգության մարմինների աշխատանքները ղեկավարել է Գեորգի Մարտիրոսովը, 1945-47-ին՝ Նիկիտա Քրիմյանը, 1947-52-ին՝ Սերգեյ Կորխմազյանը։
Ստալինյան բռնապետության շրջանում պետանվտանգության մարմինների գործունեության մեջ տեղ են գտել բազմաթիվ խեղաթյուրումներ։ Նրանք վերածվել են Երկրի ղեկավարության պատժիչ քաղաքականությունն իրականացնող գործիքի և դարձել տասնյակհազարավոր մարդկանց աքսորի ու կործանման պատճառ։
1953-54-ին ՊԱՆ-ը դարձյալ միավորվել է ՆԳՆ-ի հետ, իսկ 1954-ին առանձնացվել է որպես ՀԽՍՀ պետանվտանգության կոմիտե։
