ՀԽՍՀ պրոֆտեխկրթության պետական կոմիտե)։ 1984-ին ստեղծվել է պրոֆտեխկրթության մի միասնական տիպ՝ միջնակարգ պրոֆտեխ. ուսումնարան՝ համապատասխան բաժիններով՝ ըստ մասնագիտությունների և ուսուցման ձևերի ու ժամկետների (3 տարի՝ ութամյա, 1-2 տարի՝ միջնակարգ կրթություն ունեցողների համար)։ 1986-ին ՀԽՍՀ-ում գործել են 99 պրոֆտեխ. ուսումնարաններ (50 հազար սովորող)՝ 180 մասնագիտությամբ։
Հայաստանում 1920-ական թթ-ից սկսել է զարգանալ նաև միջնակարգ մասնագիտական ուսումնական հաստատությունների ցանցը։ 1921-ին Երևանում բացվել են ինդուստրիալ տեխնիկումը, բժշկ. ուսումնարանը, երաժշտ. ստուդիան (1954-ից՝ Ռոմանոս Մելիքյանի անվան երաժշտ. ուսումնարան), առաջին նկարչական դպրոցը (1948-ից՝ Փանոս Թերլեմեզյանի անվան գեղարվեստական ուսումնարան, 2005-ից՝ քոլեջ), 1922-ին՝ Լենինականի ինդուստրիալ տեխնիկումը, որի դաշտավար․ բաժնի հիման վրա 1924-ին ստեղծվել է Լենինականի դաշտավար․ տեխնիկումը։ Նույն թվականին սկսել են գործել Երևանի և Լենինականի մանկավարժ․ տեխնիկումները, Լենինականի երաժշտ. ստուդիան, Նոր Բայազետի (այժմ՝ Գավառ) կաթնատնտեսական տեխնիկումը (1967-ից՝ Ալեքսանդր Թամամշյանի անվան անասնաբուժ-անասնաբուծ. տեխնիկում), մի շարք շրջաններում հիմնվել են գյուղատնտեսական դպրոցներ։ 1927-30-ին բացվել են Երևանի հիդրոմելիորատիվ, լեռնամետալուրգ., գյուղմեքենայացման, Ստեփանավանի, Հոկտեմբերյանի (այժմ՝ Արմավիր) և Գորիսի գյուղատնտեսական տեխնիկումները։ 1930-ին ՀԽՍՀ-ում կային 46 միջնակարգ մասնագիտական ուսումնական հաստատություններ (5 հազար սովորող), Հայրեն․ մեծ պատերազմի (1941-45) նախօրյակին՝ 62, պատերազմի տարիներին այդ թիվն զգալիորեն կրճատվել է։
Հետպատերազմյան տարիներին նոր տեխնիկումներ և ուսումնարաններ են բացվել Երևանում, Լենինականում, Արթիկում, Արարատում, Գորիսում, Սևանում, Կապանում, Ալավերդիում, Հրազդանում և այլ քաղաքներում, սկսել են գործել նաև երեկոյան ու հեռակա ուսուցմամբ ուսումնարաններ և տեխնիկումներ։
Հետագա տարիներին կատարելագործվել են ուսումնական պլաններն ու ծրագրերը, դասավանդման մեթոդիկան, ուսուցման ընթացքում ներդրվել են տեխ. նորագույն միջոցներ։ 1986-ին ՀԽՍՀ-ում կային 65 միջնակարգ մասնագիտական ուսումնական հաստատություններ (48 հազար սովորող)՝ 156 մասնագիտությամբ։
ՀՀ-ում կրթության այս ոլորտը կանոնակարգվում է «Նախնական մասնագիտական և միջին մասնագիտական կրթության մասին» (2005) ՀՀ օրենքով։ Նախնական մասնագիտական (արհեստագործ.) կրթություն ստանում են արհեստագործ․ ուսումնարաններում, մասնագիտական կրթական հաստատություններում, ուսումնական կենտրոններում, քրեակատարող. հիմնարկներում։ Մասնագիտական կրթության և ուսուցման համակարգի հետագա զարգացումն ապահովելու նպատակով 2008-ին ՀՀ ԿԳՆ Կրթության ազգային ինստ-ում ստեղծվել է Մասնագիտական կրթության և ուսուցման զարգացման ազգային կենտրոն (ՄԿՈՒԶԱԿ)՝ որպես ՀՀ նախնական (արհեստագործ.) ու միջին մասնագիտական կրթության և ուսուցման համակարգին մեթոդ․ աջակցության ու ծառայությունների մատուցման կառույց։ Միջին մասնագիտական կրթություն ստանում են քոլեջներում և ուսումնարաններում։ Նախնական և միջին մասնագիտական ուսումնական հաստատություններ կարող են ընդունվել հիմն․ և ընդհանուր կրթություն ստացած դիմորդները։ Արհեստագործ. ուսումնարաններում ուսման տևողությունը 6 ամսից 1 տարի է, միջին մասնագիտական ուսումնական հաստատություններում՝ 2-4 տարի։
Ներկայումս ՀՀ-ում գործում են 25 արհեստագործ. և ավելի քան 80 միջին մասնագիտական պետական ուսումնական հաստատություններ, որտեղ մասնագետներ են պատրաստվում արդ-յան ու շին-յան, տրանսպորտի ու կապի, գյուղատնտեսության, տնտեսագիտության, իրավագիտության, մանկավարժության, մշակույթի ու արվ-ի, առողջապահ-յան ու սպորտի, կենցաղային ծառայությունների և այլ բնագավառների համար, շատերը համագործակցում են միջազգային համապատասխան կազմակերպությունների ու ծրագրերի հետ։
2010-11 ուսումնական տարում նախնական և միջին մասնագիտական ուս. հաստատություններն ունեցել են շուրջ 30 հազար ուսանող, 8600 շրջանավարտ։
