Վայքի ջրերի միջատներից հայտնի են կիսակարծրաթև ջրաչափ գեռիսը, սիմպետրում, օնիխոգոմֆուս, օրտետրում ճպուռները, գետերում սովորական է Potamion potamion խաչափառը։
Զանգեզուրի լեռն․ գետերի և վտակների ափերին սովորական են ցինցիդել բզեզները և կապույտ խլենիուսները, ջրային միջատներից՝ գեռիս ջրաչափը։ Բազմաթիվ են ճպուռները։ Քարերի տակ ապրում է գետային խաչափառը։
Կլիմայավարժեցվել և տարածվել է Pontastacus leptodactylus գետի երկարաչանչ խեցգետինը։
ՀՀ-ի տարածքում հանդիպող ձկների 39 տեսակներն ընդգրկված են 5 կարգում։ Բնաշխարհիկ են Սևանի իշխանը՝ իր 4 ենթատեսակով, հայկական կարմրակնը, հայկական տառեխիկը, Սևանի կոդակը, Սևանի բեղլուն, հայկական գուստերան։ ՀՀ գրեթե բոլոր գետերի (բացառությամբ Սևանի ավագանի) վերին և միջին հոսանքներում հանդիպում է կարմրախայտը, միայն Սևանա լճում և նրա մեջ թափվող գետերում՝ բեղլուն, Հրազդանի ստորին հոսանքում՝ նաև ծածանը և սովորական լոքոն։
Արաքսի վտակներում սողուններից ապրում է կասպիական կրիան, Աղստևում՝ ճահճային կրիան։ Սևանի ավազանում և բոլոր գետերում տարածված են ջրային և սովորական լորտուները։
Թռչուններից բնորոշ են կարմիր բադը (Tadorna ferruginea) և տուրպանը, որոնք բնադրում են ժայռերում։ Հայկական որորը (Larus armenicus) ՀՀ-ում միակ թռչնատեսակն է, որը կազմում է աշխարհում ամենախոշոր բնադրագաղութը (գաղութում՝ 5-8 հազար թռչուն)՝ Սևանա և Արփի լճերում։
ՀՀ մեծ գետերում և լճակներում ջրային կաթնասուններից հանդիպում է ջրասամույրը (Lutra lutra), որը գրանցված է ՀՀ կենդանիների Կարմիր գրքում։ Արաքսի հովտի առափնյա մացառուտներում հաճախ են հանդիպում եղեգնակատուները (Felis chaus)։
Արտազոնայական լանդշաֆտները կապված են ազոնալ գոտու բուսականության հետ, որը ներկայացված է հիմնականում ճահճային, ջրային և ժայռային բույսերով։ Անողնաշարներից այստեղ սովորական են Lestes sponsa, Puella lunulata, Orthetrum cancellatum, Enochrus melanocephalus, Lymnaea stagnalis, Planorbis planorbis և այլ տեսակներ։ Ողնաշարավոր կենդանիներից հանդիպում են երկկենցաղներ, սողունների մի շարք տեսակներ (մասնավորապես՝ ջրային լորտուներ), կաթնասուններից՝ ջրասամույրը (Miocastor coupus), կուտորան, ջրային առնետը (Arvicola terrestris)։
Մշակվող լանդշաֆտներում հայտնաբերվում են հիմնականում գյուղատնտեսական մշակաբույսերի վնասատուներ՝ տզեր, լվիճներ, բզեզներ, թեփուկաթևներ, կոկցիդներ և այլն։ Շիրակում այս լանդշաֆտները ձևավորման վաղ փուլում են, իսկ Լոռիում կազմում են 6 %։ Մարդահարույց մեծ ճնշման տակ է Արարատյան հարթավայրի ֆաունան, որը ներկայացված է սովոր., կիսաանապատային, տափաստանային, անտառային լայնորեն տարածված տեսակներով։ Հարուստ և բազմազան է Մեղրու մարդահարույց ֆաունան։
Հողերի սեփականաշնորհման լայնածավալ աշխատանքները, բնական համակեցությունների յուրացման ու կրճատման, ինչպես նաև բազմաթիվ այլ մարդահարույց գործոններ զգալիորեն անդրադառնում են կենդանիների ֆաունայի կենսաբազմազանության և առաջին հերթին նրա օգտակար տարրերի (փոշոտիչներ, էնտոմոֆագեր), ինչպես նաև բնաշխարհիկ ձևերի վրա։
ՀՀ կենդ․ աշխարհն ազգային մեծ արժեք է և Երկրի կայուն տնտեսական զարգացման համար ունի կարևոր նշանակություն։ Այն նպաստում է նաև հասարակության ներդաշնակ զարգացմանը՝ կատարելով մեծ գիտական, գեղագիտական, ճանաչող, դաստիարակչական դեր։
Երկրի տնտեսության և բնակչության համար առանձնահատուկ նշանակություն ունեն անտառային լանդշաֆտները, որոնք թեև կազմում են տարածքի մոտ 10 %-ը, բայց կարևոր են կլիմայի, ջրային ու ջերմային ռեժիմների կարգավորման, հողի էրոզիայի դեմ պայքարում, նաև արդյունաբերական, գյուղատնտեսական և սննդի պաշարների կարևոր աղբյուր են։
Բոլոր կենդանատեսակները պահպանվում են ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով։ Հազվագյուտ ու անհետացող տեսակները, կարգավիճակի պարբեր. որոշման արդյունքում, գրանցվում են «Հայաստանի Հանրապետության կենդանիների Կարմիր գրքում»։
