Էջ:Armenian architecture, Toros Toramanian.djvu/150

Այս էջը հաստատված է

դագաղներ և ուրիշ հեթանոսական առարկաներ հաճախ գտնվում են այս գյուղում։

Այս գյուղի մոտ դաշտավայրին վրա է հսկայական արվեստական հողաբլուր, որուն Շահ թափա անունը (Արքայաբլուր) կուտան։ Ամենայն հավանականությամբ սա մի մեծ ուրարտական դամբարան է, պեղման կարոտ։

56. ԿԸՐԽ ԴԱԳԻՐՄԱՆ

Արագածի հյուսիս-արևմտյան բարձրունքներու վրա Ապարանի շրջանի մեջ մի գյուղ է։ Վերին աստիճան հետաքրքրական է գյուղի կռնակը, բարձր սարի գլխին գտնվող ուրարտական շրջանի մեծ բերդը և բերդի շուրջն ուրարտական քաղաքի ընդարձակ տարածությունը։

Այս գյուղում կան 7-րդ դարու մնացորդներ, նշանակելի են քառակող կոթողիկներ, բարձրաքանդակ պատկերներով գերեզմանաքարերը, որոնց մեկը գյուղի եկեղեցու դռան բարավոր են շինած, իսկ մյուսը՝ գյուղացիների ձեռքով մատրանման շինված տեղի մեջ կանգնված է և ուխտավորներու վառած ձեթի ճրագներու և մոմերու ծուխից միանգամայն սևացած։

57. ԿՈՒԼԻՋԱՆ

Ալեքսանդրոպոլից դեպի հարավ-արևելք Արագածի ստորոտներու մոտ, Մանթաշից հոսող վտակի ափին մի գյուղ է Արթիկի շրջանում։

Նշանավոր է իր բևեռաձև արձանագրությունով, փորված ձորի մեջ մի քարայրի բերանին։ Հին ուրարտական ամրոցի ավերակներ և այլ շինությոմւներ շատ կան այս կողմերը, նշանավոր են երկու քարայրեր։

Այս գյուղից գտնվեցին բրոնզյա քանդակազարդ գոտի, բրոնզյա նիզակ, սուր և այլ ուրիշ հեթանոսական իրեր, որոնք այժմ գտնվում են Հայաստանի Պետական Պատմական Թանգարանում։

58. ՀԱՋԻ ԽԱԼԻԼ

Արագած լեռան հյուսիս-արևմտյան լանջերուն վրա Ապարանի շրջանում մի գյուղ է, որ հնագիտական տեսակետով նշանավոր է իր նախապատմական շրջանի բերդով և ամրոցներով։ Բացի ամրոցներեն ընդարձակ տարածության վրա տակավին կերևին նախապատմական շրջանի մի քաղաքի շինությանց բավականին որոշ հիմքերը։ Այս մնացորդներու մեջ ուշադրության արժանի են մի քանի հատ կրոմլեխներ, բոլորակ ձևով շրջանակված։

59. ՀԱՌԻՃ (Ղփչախ)

Արագածի արևմտյան լանջի վրա, Արթիկից երեք կիլոմետր դեպի հարավ-արևելք մի գյուղ է։ Գյուղի կողքին ձորի եզերքին բարձր տեղի վրա շինված է երկու եկեղեցի ի հնումն ամուր պարիսպներով պատած։

Եկեղեցիներուն մեկը շինված է ոմն Սարգիս Ճոնի