Էջ:Armenian architecture, Toros Toramanian.djvu/159

Այս էջը հաստատված է

վրա շինեց մի եկեղեցի, որն այժմ չկա։ Նախկին եկեղեցին չափազանց հնացած է եղել, որը Փիլիպոս կաթողիկոս 1840 թվին նորոգել է, բայց դարձյալ չի դիմացել, ուստի Գևորգ կաթողիկոս 1875-ին ամբողջովին հիմնիվեր նորոգել է։

Գյուղի մի եզերքում, գետի մի կողմը կան անտաշ որձաքարերով շինված կիկլոպյան շենքի հիմեր և տեղ-տեղ բավականին բարձր պատեր։ Մի քանի գյուղացիներ որոշ չափով վերականգնելով այս պատերը օգտագործում են իբր բնակարան։ Այս պատերի համար հասարակաց կարծիք է գոյացել գյուղացոց մեջ, որ Վահան Ամատունիի ապարանքի պատերն են։ Ինչ որ էլ լինի այս պատերի անցյալը, Վահանի ապարանք թե ամրոց, լուրջ ուշադրության և մանրակրկիտ հետազոտության արժանի է։

Բացի մի շարք հատուկտոր հնագիտական մնացորդներից և այրերից, որ ցրված են գյուղի մեջ և շրջակայքում, ուշադրության արժանի է Մանկանոց անվանված փոքր եկեղեցին և գետի վրա ձգված կամուրջը։

Մանկանոց ըսված փոքր եկեղեցին ս․Սիոն անունով, Օշականի հյուսիս-արևմուտքում, բավականին վայելուչ և գեղարվեստական երևույթ ունի։ Իր մանրամասնության մեջ ցույց է տալիս թե 7-րդ և թե 10-րդ դարու ճարտարապետական ոճերի խառնուրդ։ Դեռ լիովին չէ ստուգված վճռականապես որոշելու համար, այս եկեղեցու շինության դարաշրջանը, մեր քննության ժամանակի կարճության պատճառով։ Սակայն ճարտարապետության պատմության համար անհետաձգելի է որոշել, թե իսկապես 7-րդ դարու շենք է, 10-րդ դարու ժամանակակից ձևերով նորոգված, թե 10-րդ դարուն կանգնված է, 7-րդ դարու ճարտարապետական ավանդություններով խառն։ Իսկ կամուրջի մասին Շահխաթունյան տեղեկություն է տալիս, որ Նահապետ կաթողիկոս շինած է այս կամուրջը 1691-1705 թվերին, որ արձանագրված է։ Կամուրջը վերանորոգել է Սիմեոն կաթողիկոսը 1703-1780 թ. թ.։

85. ՕՐԴԱԿԼՈԻ (Հն. Պորտակ)

Սևանա լճի հյուսիս-արևմտյան ափին կգտնվի այս գյուղը Օրդակլու անունով, որուն հին անունն է Պորտակ։ Այստեղ կա մի հին եկեղեցի, որ գյուղացիք նորոգելով ս․Հովհաննես անվանեցին։ Կան նաև հին գերեզմաններ և խաչքարեր։ Այս գյուղի մոտ ծովեզրյա քարափների վրա գտնվեցավ ինը տողով մի բևեռագիր արձանագրություն։

86. ՕՐԹԱՔԻԼԻՍԱ

Լենինականից չորս կիլոմետր դեպի հյուսիս գյուղին մեջ կա մի միջակ մեծությամբ եկեղեցի անգմբեթ, անվրեպ 7-րդ դարու գործ. 10-11-րդ դարուն ավելցուցած են մի մատուռ։ Շինողն անհայտ է, արձանագրություն չկա կամ նորոգությամբ կորած է։ Այժմ գյուղական եկեղեցի է և անխնամ պահված։