տարածքները հայկական են, հայերի բնօրրանն ու հայրենիքը։
Աշխարհի ժողովուրդների ծագումնաբանության հարցը պատմագիտության ամենախրթին հիմնահարցերից մեկն է համարվում։ Ճիշտ այդպես է նաև հնդեվրոպացիների նախահայրենիքի հարցը։ Նորահայտ բազմապիսի աղբյուրների քննության հիման վրա, Վ. Իվանովի և Թ. Գամկրելիձեի կարծիքով, հնդեվրոպացիների նախահայրենիքը եղել է Հայկական լեռնաշխարհը (կենտրոնում), Իրանական սարահարթի հյուսիս-արևմտյան մասը (արևելքում) և Փոքր Ասիայի ամբողջ տարածքը (արևմուտքում)24։
Ըստ ամերիկյան գիտնականների հաշվումների՝ հնդեվրոպական մայր լեզվից հայերը բաժանվել են Ք.ա. 2300 թվականներին25։
Արցախի հայերը ոչ միայն պատկանում են հնդեվրոպական լեզվաընտանիքի արմենոիդ մարդաբանական տիպին, այլև հանդիսանում են այդ տիպի ամենացայտուն ներկայացուցիչները26։ Դեռևս տասնամյակներ առաջ հայտնի արևելագետ Ռ.Վիրխովը, քննության ենթարկելով հայկական լեռնաշխարհի տարբեր հատվածներից հայտնաբերված նյութերը, դրանք իրար համադրելով, գտել է. «Բնորոշն ու վերին աստիճանի կարևորը ընդհանուր տիպն է, իսկ այս կողմից մինչև այժմ կատարված սակավաթիվ պեղումներն անգամ ցույց են տալիս, որ Գուգարքից սկսած մինչև Թարթառ գետի դաշտը ապրած հին ազգերը մի կուլտուրայի ներկայացուցիչներ էին»27։
Հնագետ Ա. Իսրայելյանը համանման գտածոների
