Խորհրդային Միության ժողովուրդների Հայրենական Մեծ պատերազմը 1939-1945թթ. համաշխարհային երկրորդ պատերազմի կարևորագույն և վճռորոշ մասն էր։ Ֆաշիզմի դեմ մղված պատերազմում վճռվում էր ոչ միայն Խորհրդային Միության, այլև ողջ աշխարհի ճակատագիրը։ Մեծ է նաև հայ ժողովրդի ներդրումը այդ հաղթանակում։
1941թ. հունիսի 22-ին սկսված աշխարհակործան պատերազմը ընդհատեց արցախցու խաղաղ, ստեղծագործ աշխատանքի ընթացքը։ Արցախահայությունը անմնացորդ նվիրաբերվեց հայրենիքի պաշտպանության գործին։
Ամենահին ժամանակներից ի վեր ղարաբաղցին մարտում եղել է քաջ, համարձակ, հնարագետ, դիմացկուն և ազնիվ, անկաշառ ու անդավաճան՝ բարեկամության մեջ։ Տեղին է հիշել ռուս անվանի բանաստեղծ, թարգմանիչ, հրապարակախոս, հասարակական գործիչ Սերգեյ Գորոդեցկու մարգարեական խոսքերը. «Բնությունն ու պատմությունը Ղարաբաղում ստեղծել են ցայտուն արտահայտված մի տիպ։ Սփռված ամբողջ աշխարհում՝ ղարաբաղցիները հեշտությամբ կարող են ճանաչվել։ Գործունեության լայն թափ, անձնազոհ քաջություն, վտանգալից խիզախության հակում, ինքնավստահություն, նահապետականություն ընտանեական կյանքում՝ ահա ղարաբաղցու համակրելի գծերը, որոնք ասես խտացնում են հին հայկական առաքինությունները՝ խամրած պատմության դաժանություններից և մաքուր տեսքով պահպանված Ղարաբաղը»641։ Մարդկային այս որակումները արցախցի բազմաթիվ սերունդների երակներով