ՊԱՐՍԻՑ ԱՐՔՈՒՆԻՔԻ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ԱՐԵՎԵԼԻՑ ՆԱՀԱՆԳՆԵՐԻ ՀԱՅՈՒԹՅԱՆ ԴԻՄԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆԸ: Վաչագան բարեպաշտի մահվանից հետո վեցերորդ դարի համարյա ամբողջ երեք քառորդը Արցախն ապրում էր խաղաղ ու բարգավաճ կյանքով։ Դա հիմնականում բացատրվում էր Սասաանյան Իրանում տիրող քաղաքական համեմատաբար կայուն կացությամբ։ Պարսից Խոսրով Ա Անուշիրվանի ժամանակ (531-578թթ.) Պարսկաստանում սկսվում է տնտեսական և մշակութային աննախընթաց վերելք։ Բարեփոխվում է երկրի ռազմավարչական և հարկային համակարգը։ Երկրում սկսված շինարարական եռուզեռի ընթացքն ու անդորրը պահելու համար Խոսրով Ա Անուշիրվանը սկսեց հանդուրժողական վերաբերմունք ցուցաբերել այլ հավատքների, այդ թվում քրիստոնեության նկատմամբ։
Դեռևս Կավատ Ա-ի ժամանակ Պարսկաստանը վարչականորեն բաժանված էր չորս «քուստակների»՝ երկրամասերի։ Խոսրով Ա Անուշիրվանի ժամանակ ռազմական բարեփոխումով այդ չորս երկրամասերը միաժամանակ դարձել էին ռազմական շրջաններ։ Յուրաքանչյուր երկրամաս՝ «կողմ», բաժանված էր առանձին մարզպանությունների և «շահրերի»(աշխարհների)165։ Մարզպանական Հայաստանը, Ատրպատականը, Վիրքը, Աղվանքը, Կասպից ծովի հարավային եզերքին գտնվող Դմբավանդ, Տապարստան, Ռուան և ամոլ երկրները կազմում էին Հյուսիսային Քուստակը, որը կոչվում էր նաև «Քուստի-Կապկոհ», այսինքն՝ Կովկասյան Քուստակ166։
