ներ, սիրելիներ, կեանքի անյագ ու սարսափելի ծարաւս կրնայ միթէ գոհանալ ձեզմով։ Երբ լատինական թաղը կ՚ապրէի, ամէն օր նոյն ժամուն նստարանի մը վրայ կը հանդիպէի մանր ծերունիի մը, որ կը գոհանար դիտելով քաղաքը։ Անկեալ բանաստեղծ մըն էր, որ մեղմօրէն կը փակէր կեանքի կծիկին վերջին թելը։ Ո՞ր կատարէն ինկած էր հող՝ փողոցի այդ նստարանին վրայ, ու աչքերուն խորը քանի՞ օրուան համար դեռ կը վառէր օրուան լոյսը։ Հոգիս, որ անձկայրեաց է ու խռովեալ, կրնայ միթէ ընդունիլ իր վախճանական գահազրկութիւնը։
Անգամ մը եւս կառաշարը մեքենական ճշդութեամբ կը ճեղքէր առաւօտը, ու ես՝ արտաքնապէս շատ հանդարտ, կ՚ողբայի ինչ որ մէկ անգամ կը տրոփ մեզի՝ առաջին երիտասարդութիւնը։ Ոչ մէկ յեղափոխութիւն, կ՚ըսէի, ինձ կրնայ վերադարձնել առաջին գարնան առաջին տրոփը։ Հանդիսաւոր վայելչութեամբ մը կամ աղմկելէն կը յառաջանայ գետը՝ կտրելով տարածութիւնը, փորելով իր անկողինը։ Իր ուղղութիւնը, սակայն, մէկ է՝ անվերադարձ, ճակատագրական։ Կեանքիս հեղեղը խոնջ վեհափառութեամբ մը կ՚անցնի աշնանային ու մառախլապատ տափերէն։ Ինչ որ կը ծածկէ իր արտաքին անդորրութիւնը, կորուսեալ գարնան տիղմն է, ստեղծագործութեան աղտեղութիւնը։ Մարմինս այժմ գերեզմանն է իր առաջին ու կամրջընկեց խոյանքներուն։ Ու ոչ մէկ յեղափոխութիւն ինձ կրնայ վերստին պարգեւել անփոխարինելի բանաստեղծութիւնը հայեացքիս, որ գաղտնի մոգութեամբ մը կը կերպարանափոխէր իրերը, որ առաջին ու սարսռուն լոյսերուն նուրբ ու կիսաթափանց շղարշը կը ձգէր էն անհամբոյր էակներուն վրայ իսկ, որ աստուածօրէն կը լուսաւորէր երկիրը։
Աւա՜ղ, աւա՜ղ, կ՚ըսէի՝ շատ մեղմօրէն սուլելով ակռաներուս մէջէն, սիրով չէ, որ վիրաւոր եմ, այլ սիրոյ անօգուտ յոգնութեամբ։ Արարչական ու աոողջ տենդը չէ, ստեղծագործութեան ու ներքին բռնկումևերու ընկերացող ջերմութեան սաստկութիւնը չէ, որ կը բանի անդամներուս մէջ, այլ՝ ախտագին ու հիւանդ ջերմը։ Շրթներուս վրայ կեանքը լեղի է, ու հացը, որ կը կրծեմ, դառն կը թուի քիմքիս, վասնզի ան կորսնցուցած է իր առաջին ճաշակը։
* * *
Պայուսակս ձգեցի կայարանը ու բազմութեան խառնուելով՝ իջայ պողոտան։ Տարագնաց ամպեր դանդաղօրէն կը սահէին՝ կարծես շատ ցածէն, մթնելով քաղաքին վրայ։ Ցուրտ ու անձրեւաբեր հով մը կը լուար սալայատակը։ Վերարկուիս օձիքը բարձրացուցի ու արագացուցի քայլերս։ Ու յանկարծ ջերմօրէն երազ մը պլլուեցաւ մարմնիս, իր քաղցր թեւերուն մէջ գրկեց իրանս։ Արեանս տաք թաւալումը զգացի երակներուս մէջ։
Ծովեզերեայ ու նկարագեղ մեր քաղաքին մէջ գարունը ալեկոծ էր։ Մատղաշ շաքիլներով, ծիլերով ու վարդագոյն ծաղիկներով գարունը կը դողդոջէր մեր տանը վրայ։ Ոչինչ փոխուած էր ու ոչինչ պատահած տարիներէ ի վեր։ Հայրս քիչ մը ծերացած էր ու քիչ մը աւելի նրբացած։ Ես ու եղբայրս երկու երիտասարդներ էինք՝ բոլորովին տարբեր իրարմէ, բայց յարմար իրարու։ Երեկոյեան մութին հետ կուգայինք տուն ու սարփինային[1] տակ կը գտնէինք մայրիկը, որ գեղեցիկ ու մարմնագեղ կին մըն էր միշտ։ Գուցէ ներսէն կը լսուէր քրոջս երգին ձայնը։ Յետոյ հայրս պիտի գար տուն, ու յարգանքով բոլորս պիտի ելլէինք ոտքի՝ բարեւելու համար զայն։ Աստեղաթաթախ գիշերուան խո—
- ↑ 27 սարփինայ — սարի, երկու ել աւելի մետր բարձրութիւն ունեցող ձող, որ դնում են վազերն ամրացնելու համար
