Էջ:Bitter bread, Vazgen Shushanian.djvu/9

«Դառն հացը»

կարծր ցոլք մը. Լուի Արակօն բանաստեղծն էր, արուեստագէտ մը, որ չէր սիրեր հաշտութիւնը։
Քիչ մը անգին՝ նախագահական սեղանին կից, ինքն իր վրայ ծալլուած անասունի մը պէս աթոռի մը վրայ նստած էր հաստ մարդ մը՝ երկրէն աքսորեալի խուսափող շարժումներով։ Աչքերուն խորը մթին ու պղտոր տխրութիւն մը կար, անվերծանելի, անփարատելի տրտմութիւն մը, որուն լոկ հարաւի մէջ կարելի է հանդիպիլ։ Ճերմակ ու փափուկ ձեռքեր ունէր՝ ներքինիի ձեռքերու պէս կլոր, ու կարծես չէր գիտէր, թէ ուր պիտի տեղաւորէ զանոնք։
— Ժան Քասուն է,— ըսաւ քովէս երիտասարդ կին մը։
Կնոջ ձայնը դեռ ականջիս շուրջը կը տատանէր, երբ դէմքս դարձուցի ու վերստին դիտեցի զինքը։ Բոսոր շրթունքներուն վրայ մանկութեան հետք մը կար, որ հաճելի թուեցաւ ինձ։
Յանկարծ բեմէն բարձրախօսը հնչեց ու գերմանական ալեկոծ, տարերային ու առողջ երգ մը նետեց սրահ։ Հազիւ ծափերուն որոտը հանդարտած՝ Հիթլերի գազանաբարոյ երկրէն վտարուած ուրիշ յեղափոխական ու յուզիչ խմբերգ մը գոռ ալիքներով ինկաւ վրանիս։ Սեղմուած ու ջղուտ կռուփներ ցցուեցան, ու սրահին ջերմութիւնը մէկէն բարձրացաւ։ Մարտական էր ու խորապէս մարդկային այդ երգը ու կարծես ճշգրիտ։ Գերման աղջիկներ ու տղաք մեղմօրէն կ՚հրգէին զայն՝ սրահը լեցնելով անուշ ու տաք աղմուկով մը։
Ինչ թաքուն հաղորդակցութիւն էր, ինչ հաւատարմութիւն, որ այդ գիշեր մարդկային հսկայ ընտանիքի մը վերածած էր մեզ։ Նոյն կենարար ջերմութիւնը, նոյն հաճելի ու հաւաքական կիրքը կար մեր մարմիններուն մէջ, նոյն վրէժխնդիր ու արդար արիւնը կը հոսէր մեր երակներէն։ Արդէն ալեկոծ ամբոխի մը վերածուած էին, որ մէկ սրտով կը բաբախէ։
Աղջիկները աւելի պայծառ ու խանդավառ էին, քան տղաքը։ Կարծես իրենց ճերմակ թեւերուն մէջ պատրաստ էին գրկել յեղափոխութիւնը՝ ժամանակին խորէն վերադարձող սիրականի մը պէս։ Ոմանք ոտքի վրայ կարծես կը շնչէին սրահին մթնոլորտը, իմչպէս մարդ լիառունգ գարունը կը շնչէ։ Ընդհանուր ու անորոշ աղմուկէն մերթ ընդ մերթ կ՚անջատուէր օտար բառ մը, բացականչութիւն մը, որ քաղցր կը հնչէր։ Կնոջ թեթեւ քրտինքի բուրում մը կար օդին մէջ՝ խառնուած աժան անուշահոտութեանց։ Ամառը խոնջ էր ու յամրընթաց։
Զոյգ մը բարձրահասակ աղջիկներ՝ ցորենագոյն ու արձակ գեղեցկութեամբ, կ՚ընկերանային բարձրախօսին, որ հիմա բանուորական գոռ եղանակ մը կ՚որոտար։ Երիտասարդ դրացուհիս նշան ըրաւ մուտքի դրան մօտ գտնուող մէկուն, ու ես մտածեցի, թէ սէրը քաղցր է, երբ մարդ երիտասարդ է դեռ։ Կ՚ուզէի խօսիլ հետը, բայց այպանելի յետին միտք մը աղարտեց փափաքս։ Քունքն ի վար քրտինքի մարգրիտ կայլակ մը կը թորէր, ու կուրծքերը ուժգևութեամբ կը հեւային։ Երկարօրէն նայեցաւ ինձ անակնկալ բարեկամութեամբ մը՝ զիս յուզելով խորին հրճուանքով մը։
— Թիկնոցնիդ հանեցէքք,— ըսի մեղմօրէն՝ առանց հայեացքս բարձրացնելու,— օդը անշնչելի է...
— Արդարեւ տաք է,— յարեց բեկբեկուն, սիրահար ձայնով մը։— Կարծեմ ղուրսը մնացած բազմութիւնը սկսան կողքի սրահը առաջնորդել։
Օգնեցի, որ թիկնոցը հանէ, ու ձեռքս դպաւ մերկ բազուկին։ Մեխակի ու շահպրակի խառն բուրում մը զարնուեցաւ ռունգերուս։
— Մեծ թուով օտարականներ կան սրահին մէջ,— ըսաւ ցած,— ի՜նչ համակրելի է այս երիտասարդութիւնը։ Կը կարծէ՞ք, որ բոլորն ալ Անտրէ Ժիտի համար եկած ըլլան...

343