ԴՎՖ, № 296) և Դ. Ճիզմեճյանի հուշերում (էջ 53) եղած տվյալներով, թվագրվում է Ա. Տիրոյանի հիշատակված նամակի հիման վրա։
Տպագրվում է սևագրից։
1. Վենետիկ անկարելի եղավ անցնել — ակնարկը վերաբերում է Ազոլոյում հանգստանալու համար իր խնդրանքը մերժելուն (տե՛ս № 113 նամակի № 1 ծանոթագրությունը)։
2. Անցյալ տարվան նման — խոսքը 1907-ի ամռանը Բուրինում իր արձակուրդներն անցկացնելու մասին է։
3․ Մուրատ—Ռափայելյանի և Մխիթարյան շրջանակին մեջ անցած խնդիրները—նկատի ունի Ստ․ Սարյանի տեսչության օրոք Մուրատ-Ռափայելյան վարժարանում ստեղծված վիճակը (տե՜ս № 67 նամակի № 2 ծանոթագրությունը)։
4․ Մաքիավելականություններուն — արտահայտությունը սերում է իտալացի քաղաքական գործիչ, գրող ու պատմաբան նիկոլո Մաքիավելիի (1469— 1327) անունից, որը պետության ամրապնդման համար թույլատրելի էր համարում բռնությունը, սպանությունը, խաբեությունը, դաժանությոԼնը։ Գործածվում է բարոյական օրենքներ չճանաչող քաղաքականության իմաստով։
5. Ձեզմե տգեղորեն աքացված է — Ա. Տիրոյանը Հ. Թորոսյանի տեսչության օրոք մինչև 1908-ի օգոստոսը եղել է ուսումնական ժողովի ժամանակավոր քարտուղար, հաշվակալ և անդամակից։ Նամակը գրելիս Վարուժանին հայտնի չէր, որ Ա․ Տիրոյանը թողել էր իր պաշտոնները։
6. Մեր տաճկահայ փոքրիկ Լեոն — Վարուժանը Դ. Ճիզմեճյանին այսպես է բնութագրել, հավանաբար նկատի առնելով նրա պատմա-արվեսաաբանական հետաքրքրությունները։
7. Ձեր հոգվույն առաջնորդությամբն է, որ լույսեն բառ մը հեգած եմ ատենոք — տե՜ս № 5 նամակի № 1 ծանոթագրությունը։
8. Իրավունք ունի ուսանող ըլլալու — Մուրատ-Ռափայելյան վարժարանի ընդունելության պայմաններով «լիկեոնական շրջանն» ավարտած «արժանավոր և քաջ հանդիսացող աշակերտաց համար» սահմանված էր որ համալսարանական ընթացք» (տե՜ս «Բազմավեպ», 1904, թիվ 7, շապիկի Բ էջը)։
9. Իր դասընկերներուն ճաշ կը պատրաստե — խոսքը «Աղքատաց ճաշարանի» մասին է (տե՜ս № 92 նամակի № 1 ծանոթագրությունը)։
10. Պեշիկթաշլյանի մը հոգին կը եղբայրանա հոգիիս — այսինքն՝ Մխիթարյանների հանդեպ իր հարգանքը նույնքան մեծ է, որքան Մ. Պեշիկթաշլյանինը։
118. <ԱԹԱՆԱՍ ՏԻՐՈՅԱՆԻՆ>
(էջ 379)
Սևագիրը՝ ԳԱԹ, ԴՎՖ, № 106։ Անստորագիր է ու անթվակիր։
Առաջին անգամ հրատարակվել է՝ «Նամականի», էջ 146—151։
