արածին չխառնվի: Եվ իրանց փորձը կատարեցին մի գյուղացու վրա։
Գյուղացին արորը լծեց և գնաց տափը վարելու։ Խոփը դեմ
առավ մի պինդ բանի և կանգ առավ ակոսի մեջ։ Մարդը տեսավ,
որ ահա՜ մի զուգում կա հողում, վերցրեց տեսավ, որ մեջը ոսկով
լիքն է։
— Այս ինչ լավ եղավ,— մտածեց մարդը,— այսուհետև էլ ոչ
մի նեղություն չեմ քաշիլ, ես էլ կընկնեմ հարուստ մարդոց կարգը,
ինչե՜ր, ինչե՜ր չեմ անիլ, գյուղի համար աղբյուր հանել կտամ,
եկեղեցի կշինեմ, աղքատներին առատ ողորմութքուն կտամ...— մեկ
էլ հանկարծ փոխեց մտածելու եղանակը և ասաց.
— Վա՜յ թե գողերն իմանան ու կեսգիշերին գան հափշտակելու
և առաջ ինձ սպանեն, հետո իրանց կողոպուտն սկսեն։ Չէ՜,
սրա շառը շատ է, քանց խերը։
Այս մտածության մեջ՝ տեսավ, որ իրանց դատավորն անցնում
էր մոտովը։— Այս լավ եղավ, ասաց.— եկ ոսկիքը տամ սրան,
իսկ ես հանգիստ իմ գործիս նայեմ։ Վազում է, կանչում դատավորին։
Բայց դատավորը որ գալիս է, մարդի խելքն էլ գլուխն է հավաքվում.
ոսկին ծածկում է և ասում— Աղա, դու դատավոր մարդ
ես, գիտուն ես, ասա ինձ, խնդրեմ, իմ այս ջուխտ եզներից ո՞րին
ես լավ համարում։
Սրա վրա դատավորը նեղանում է, բարկանում և թողնում հեռանում
է։ Խելքն էլ մարդի գլխիցն է հեռանում և նա, մտածում է, թե
ինչո՞ւ ոսկիքը չտվավ, ի՞նչ պիտի անի, ո՞ւր պիտի պահի։ Մինչև
երեկո անգործ է մնում և շարունակ սրա վրա է մտածում։ Մինչև
այդ՝ դատավորը գնում է գյուղը և ետ դառնում, մարդն էլի գնում
է առաջը կտրում, աղաչում, որ էլի մեկ անգամ գա վարածին նայի
ու երթա։ Դատավորն զգում է, որ մի բան պետք է լինի, գնում է։
Հենց այդ րոպեին մարդի խելքը գլուխն է գալիս՝ և ասում է.
— Աղաչում եմ, չնեղանաք, բարի դատավոր, եթե ձեզ մի
բան հարցնեմ.— Ինչպե՞ս եք նկատում, երեկվա վարածս է շա՞տ,
թե այսօրվան, դուք գիտուն մարդ եք, չավ կգիտենաք այդ բանը։
Դատավորը խենթի տեղ է դնում մարդին և ծիծաղելով հեռանում
է։ Մարդի խելքն էլ է հեռանում և ցելի մի կողմը նստում։
Մարդը ծեծում է գլուխն ու ասում, հիմա ի՞նչ անեմ, ինչպես
անեմ, այս անիծած ոսկիին ո՞ւր տանեմ, որտեղ պահեմ: Վերջը
