Էջ:Ghazaros Aghayan, Collected works, vol. 4 (Ղազարոս Աղայան, Երկերի ժողովածու, հատոր 4-րդ).djvu/46

ես մտածում եմ, ուրեմն աստված ունիմ։ Սւյնպես սխալ է ասելը, Թե՝ ես հոպի ունիմ, ապա ուրեմն մտածում եմ, աք ուղիղն այն է, որ ասենք' ես մտածում եմ, ապա ուրեմն հոգի ունիմ։ Եթե մենք հոգի չունենայինք, ոչ կենդանություն կունենայինք և ոչ մտածելու կարողության, բայց որքան ոթ այդ այդպես է, այդուամենայնիվ այդպես ասելը հետևանք է մտածողության։ Ուստի դժվար չէ, ուրեմն, այս այսպես լին ե լեն հետո, համոզվել, որ հիրավի, մենք կանք, երբմտածում ենք։

Ասաց անզգամն սրտի խրում, թէ ոչ գոյ աստուած։

Մտածողությունը իբրև զգալի փաստ է, և կարող չէ ասել մեկը, որ մտածողություն չունի, ըստ որում դույն այդ բացասությունը անգամ հերքում է նորա կարծիքը, վասն ով է ասողը, թե չկա եթե, ոչ նույնիսկ մտածողությունը Ուստի աստծու և հոգվո գոյությունը այնպես ճշմարիտ է, ինչպես ճշմարիտ է և այն, որ մենք մտածում ենք։ Ինչպես կարելի չէ հերքել մեր մտածողությունը, սույնպես կարելի չէ հերքել և հոգվո գոյությունը, վասն զի դա մտածոություն է։ Թե որքան ճշմարիտ է այս, կարելի է եզրակացնել այն հանգամանքից, որ բոլոր ցեղերի և անհատների մտավոր զարգացումը մի աստիճանի չլինելով, այդ պատճառով նոքա թե' հոգա և թե' աստծու մասին տարբեր հաս կացողություն ունին։ Կան, որ պաշտում են անշունչ առարկաները, կան, որ կենդանիք, և կան, որ ճշմարիտ աստծուն, սույնպես և հոգու մասին ունին այլևայլ հասկացողություն։ Եվ այս հանգամանքի մեջ մի մեծ բանի վերա .պետք է ուշ դարձրած, և այդ այն է, որ բոլոր ազգի և ազինք թեև ոմանք պարզ և ոմանք մութ, այսուամենայ

Բայց և Արիստոտել իւրում հորդորականում, իւրում հորդորի պհամ բակս յիմաստասիրութ իւն t ա и է այսպես, թէսլէտ և ոչ է իմաստ սիրեմ, իմաստասիրեմ է. և եթե իմաստասիրելիք իմաստասիրեմ բայց ամենայն իրօք իմաստասիրեմ է։ (Դ․ Անհաղթ)։