ՄԱՆԿԱՎԱՐԺԱԿԱՆ ԵՐԿԵՐ
(էջ 7—270)
Աղայանի ժառանգության մի հարուստ բաժինն են կազմում նրա մանկավարժական երկերը, որոնք հեղինակի կենդանության օրով հրապարակվեք են մեծ մասամբ պարբերական մամուլում և մի փոքր մասն էջ առանձին գրքույկներով։ Բայը ամբողջական ժողովածուով հըատարակելը, առաջին փորձն արվում է մեծ հրողի ու մանկավարժ ի ծննդյան 100-ամյակի առթիվ, երբ Հայկական ՍՍՌ Լուսժողկոմատի գիտա-մանկավարժական ինստիտուտր հրատարակհը Ղ. Աղայանը մանկավարժ» ժողովածուն (1941 թ.)' կազմերին և խմբագրեցին պրոֆ. Ա. Շավարշյան, Վ. Աստվածատրյան, Ա. Ասատրյան, վերջինիս գրած րնդարձակ աոաջաբտնով (Հ. Աղայանի կյանքը, գործունեությունը և մանկավարժական հայացքները), Առաջին անգամ այս ժողովածուում են ամփոփված մեծանուն մանկավարժի' մանուկ սերնդի կրթության ու դաստիարակությանը վերաբերող երկերի մի նշանակալից մասը. այն է' <Խորհրդածություն դաստիարակության վերա», «Ուսումն մայրենի
լեզվի» մեթոդական ուղեցույցր, «Դաստիարակութ յան մեջ կարելի է պատիժը որպես կրթողական հնարներից մեկր րնդունել, թե ոչ», «Գրագիտո։ ուն սովորեցնելու ուղու ճանապարհը և նորանից խոտորվելր» և այլն։ Ժողովածում էջեր են բերված Նաև հեղինակի նշանավոր դասագրքի' «Ուսումն մայրենի լեզվի պատկերավոր այբբենարանի» 33-բգ (1916 թ.) հրատարակությունից (տես այդ ժողովածուն — էջ 105 —115)։
Աղայանի մանկավարժական երկերի հավաքական հրատարակության երկրորդ փորձը արվեց հեղինակի երկերի նախորդ շորսհատորյակի հրատարակության ժամանակ» 1950 թ. լույս տեսած 4-րդ հատորի առաջին բաժինը (էջ 9 — 230) ամփոփում է այս երկերի ընտիր մասը։ Այնուհետև Աղայանի մանկավարժական երկերի մի շարք Լավագույն էջեր վերահրատարակված են պրոֆ. Ա. Շավարշյանի կազմած Հայ մանկավարժներ» Երկհատորյակի 1-իՆ հատորում (Հայպետուսմանկհրատ, 1958, էջ 347 — 4/3)։
Բոլոր այդ հրատարակսւթյուննևբի համեմատությամբ այս հատորում Աղայանի մանկավարժական ժառանգությոէնր ավելի ամբողջական ներկայացվում։ Հեղինակի կենդանության օրով պարբերական մամուլի այլևայլ օրգաններում տպագրվելուց հետո առաջին անդամ այս ատորումն են արտատպվում «Հայկական նամականի», Ալեքսանղրապոլ, քնոր հրատարակությանը», п Մայրենի լեզվի քերականության տարերքը», «Եըկու խոշոր չարիք», «Դասընկեր» այբբենարանի մասինл, Մի ուսուցչի հոբելյան», Uեզրակ Մանդինյանին և Հայ հեղինակներին։
Թե Աղայանի կենդտնաթյան օրով և թե մանավանդ նրա մահվանը հաջորդած ժամանակաշրջանով, բայց առավելապես վերջին երեք տասնամյակներին բազմաթիվ հոդվածներ են նվիրվել Նրա դպրցական-ման կավարԺական գործունեությանն tn դաստիարակչական հայացքներին. այնուամենայնիվ մեծանուն գրողի ու մանկավարժի գործունեության այս բնագավառը
