- 57 -
Կը հանդիպիս իմ կողմէս: Ես քեզ կը Համարեմ անարժան մայր...
Զայնը դողաց ու պահ մը լռեց։ Կըզգայի, թէ ինչ մեծ ճընշումի ներքև էր նաև ինքը։ Կուզէի մօտենալ իրեն ու ամոքել իր ցաւր, բայց վստահ էի, որ պիտի մերժէր զիս։ Կուզէի ըսել իրեն, թէ ես յանցաւոր չեմ, թէ ինքը իզուր ստացեր է դատաւորի այղ տաժանելի դերը, թէ ինչ դժբաղդ րնդունակութիւն էր ատիկա եղերական վիճաէլներու մէջ մտնալ, երբ կարելի էր պայծառ ու հանդարտ կերպով մը նայիլ այս խնդրին վրայ, փոխանակ գալարուհլու անկարելի չարչարանքներու մէջ։ Կուզէի ըսել իրեն ներողութեան և խաղաղութեան հան խօսքեր և վերադառնալով իմ մեկնամի մերժումիս, ըսել իրեն, Թէ պատրաստ էի ամեն ինչ ընել ամոքելու համար զինքր, բանի որ, սիրելիս, իմ հոգիս կարող ոևէ ադղեցութիւն կրել արտաքին պայմաններէ, որքան ալ դժուարին ըլլային անոնք: Բայց կը լռէի, չեմ գիտեր ինչու, և իմ շըրթներս չէին հնազանդեր իմ մտածումիս:
Անիկա միշտ կեցած էր իմ դէմս իր խիստ և վշտացած դատաւորի երեոյթով։ Ջեռքերը կը դալարէր աթոռին յենակին վրայ ու կարծես թէ կը վարանէր խօսելու. Թերևս ինքն ալ իմ մտածումներուս համապատասխան խօսքեր ունէր ըսելիք,որովհետև յանկարծ ինձի դարձաւ ու մոլորուն նայուածբով, բայց գրեխ է մեղմութեամբ շարունակեց.
- Եթէ շուտով անդրադառնաս քու կացութեանդ, եթէ շուտով վերադառնաս մեզ մօտ, քու զաւակներուդ մօտ, վերստին կառնես քու դիրքդ, իսկ ես կը ջանամ պատշաճութեան սահմանները պահել մեր զաւակներուն և օտարներուն դիմաց քեզ հետ ունեցած վերաբերմունքիս մէջ։
Հեռացաւ սենեակէն առանց ետև դառնալու, առանց կարեկցելու իմ տկարուքեանս, առանց ըսելու խօսք մը, որ սիրտս բանար իրեն։
Պատշաճութի՛ւն, օտարներ, րնտրութի՛ուն... ա՛հ, ինշպէս դըժբաղդ ու անճարակ գտնուեցար: Միքայէլ, ինչպէս քու բոլոր գիտութիւնդ և հասուն մարդու յաւակնութիւձւններդ օդը ցնդեցան և չօգնեցին քեզի քու կեանքիդ ամենածանր ժամուն, որովհետև երբ մարդ կուզէ սիրտի մը խօսիլ, պէտք է դառնայ երեխայի մը պէս անկեղծ ու միամիտ, ինչ փոյթ նոյնիսկ, եթէ իր արտայայտութեան եղանակները րլլան րիրա ու կոպիտ։
Կը մտածէի. մարդիկ այլևս չեն համարձակեր սպաննել սուրով և զէնքով, բայց կրսպաննեն խօսրերով. մտածեցի նաև. այնքան կարճատես և անմիտ է, ինչպէս մարդոց մեծամասնութիւնր:
