Ղ. ԱՂԱՅԱՆ
ՂԱԶԱՐՈՍ ԱՂԱՅԱՆ
(1840-1911)
Ղազարոս Աղայանը ծնվել ե 1840 թ. Խաչեն գյուղում, Թիֆլիսի
մոտ։ Մեռել ե Թիֆլիսում 1911 թ. հունիսի 20—ին։ Սկզբնական
ուսումն ստացել ե Շամշուլդա գյուղում, քահանայի մոտ։
1863 թ. նրան հաջողվում ե մտնել Ներսիսյան դպրոցի նախավերջին
դասարանը: Ավարտելուց հետո վերադառնում ե գյուղ, բայց
անկարող հաշտվել կամակոր հոր հետ, վոր մի նախապաշարված,
տգետ ու բռնակալ մարդ եր, թողնում ու հեռանում ե
գյուղից։
Աղայանը մտնում ե ձուլարան և միաժամանակ պարապում
ինքնակրթությամբ։ Այդ ժամանակները նա արդեն հայտնի յեր իբր
վոտանավոր գրող: Բարեկամների խորհուրդը և ուսման ծարավը
դրդում են Աղայանին գնալ Ռուսաստան—Պետերբուրգ (այժմ Լենինգրադ),
ուր նա շուտով դառնում ե գրաշար Գիտությանց ճեմարանի
տպարանում։ Այստեղ նա գրում ե իր «Արություն և Մանվել»
վիպիկը: 1867 թ. գալիս ե Կովկաս և նվիրվում մանկավարժական
և գրական գործունեյության։
կազմել ե մայրենի լեզվի մի շարք դասագրքեր, վորոնց մեջ
պատվավոր տեղ եյին բռնում իր վոտանավորները և մանկական
գրվածքները։ Բացի վերը հիշված վեպիկից, գրել ե «Երկու
քույրը», մի շարք հեքիաթներ — «Տորք Անգեղ», «Անահիտ», «Արեգնազան»,
«Քյոռ—Ողլի»: Թարգմանել ե Պուշկինի «Վոսկե ձկնիկը»:
Թողել ե հրապարակախոսական միքանի գրվածքներ, ինչպես՝
«Մի յերես մեր նորագույն պատմությունից», «Ժամանակակից
ատենախոսություն», այլև իր ինքնակենսագրությունը՝ «Իմ կյանքի
գլխավոր դեպքերը»։
