Մեր համար ոչինչ ավելի դժվար բան չկա, ոչինչ ավեչի ծանր չգիտենք քան թե հետ պահել մեր ծիծաղը մի այսպիսի տղայական և պատվամոլ գործից։ Ցանկալի էր իմանալ, ի՛նչ է դոցա արածը, որ ապոթեոս են պահանջում մեզանից, դեռևս չորս միլիոն ազգի երեսփոխան քարոզելով յուրյանց[1]։ Մեք բողոքում ենք:
Ամբրոսիոս և Խորեն վարդապետքը պարապում են այժմ ֆրանսիարենից հայերեն, հայերենից ֆրանսիարեն ընդարձակ բառարանների վերա, թարգմանել են ժողովրդական լեզվով Ֆենելոնի Տելեմաքը, որի կեսը արդեն տպած պատկերազարդ և հոյակապ պ. Արամի տպարանում թողում են կիսակատար և այլ տպարանում նորուց պիտի սկսանեն տպել։ Այս անբնական գործողության ստույգ պատճառը մեք չկարողացանք հասկանալ։ Պատվելի թարգմանիչքը ասացին, թե ավելի դյուրագին կլինի այլ տպարանում նորուց տպել, քան թե պ. Արամի ապարանում սկսվածը շարունակել։ Երբ պատահեցավ ինձ հարցանել պ. Արամից այդպիսի թանկության պատճառը, նա պատասխանեց, թե բոլորովին այլ պատճառով հրաժարվեցան շարունակել սկսվածը, և այս է պատճառը, որ պատվելի թարգմանիչքը հառաջ էին բերել տպագրապետին. թե նամակ են ստացած Հնդկաստանից, որով գրում էին, թե ամոթ է վերապատվելի թարգմանիչներին բան տպել մի այնպիսի տպարանում, ուր տպվում էր Արևմուտքը: Ահա մի նոր գաղափար հայերի ասիական թանձր պղտորամտության. մինչև այս աստիճան մտքի և գաղափարի այլանդակությո՞ւն. չգիտենք ի՛նչ մտածել։ Մնում է մեզ միայն զարմանալ թե ի՛նչպես այդ այլանդակ և տմարդի գաղափար հղացողը կամ այդ խրատաբանության հետևողքը ապրում են միևնույն արևի լուսի տակ, ինչպես բնակվում են միևնույն մոլորակի վերա․ անգոսնելի կիրք։
Մուրադյան վարժարանի վերա խոսելով ասացինք, թե վերապատվելի հայր Ղևոնդ Ալիշանյանց վարդապետը գտանվում է Փարիզում, որպես կառավարիչ Մուրադյան վարժարանին։ Այս արժանապատիվ անձը ծանոթ է հայոց ազգին մանավանդ Նահապետի անունով։ Նորա Ավագ, և փոքր Մասիս, Հայոց աշխարհիկ, Պլպուլն Ավարայրի տաղերգությունքը ջերմացուցել են շատ սրտեր Նահապետի անունի վերա։ Հ. Ղևոնդ Ալիշանյանցը
- ↑ Sե՛u Յավելուած ի պատմութիւն վերադարձի, երես 86, տպած Փարիզ, 1858, «Թեև դուղնաքեայք ոմանք, բայց այս օրուան օրս չորս միլիոն ազգի մը երեսփոխանք են ճանչթուած Գաղղիոյ կայսերանիստ մայրաքաղաքին մեջ»: Մինչ իսպառ բողոքում ենք այս ինքնակոչ երեսփոխանության ընդդեմ, Առևմուտքի հետ միասին:
Կ․Էմմանուել
