Սխալ առաջացավ էջը սրբագրելիս
րորդ բաժինը փոքրիկ մի ֆելիետոն է, որը, իբրև ափի մեջ, «Մեղու Հայաստանին» ներկայացնում է որպես գռեհիկ թամաշաների մի հավաքատեղի (այդ ֆելիետոնի վերծանումը տե՛ս Մ․Խիթարյան, «Հյոլսիսափայլ» ամսագիրը, էջ 66—67)
նամակի տպագրության հապաղումը նույնպես հասկանալի է: Նաանդյանը Թիֆլիսում, ապա էջմիածնում զբաղված էր իր արտասահմանյան ուղևորության հարցերով և հոդվածը եթե նույնիսկ գրել է Կովկասում գտնված ժամանակ, հավանաբար խմբագրել և Նազարյանին է ուղարկել Կ.Պոլսից։ «Ծոցատետրի նկատողություններից: հայտնի է, որ Նազարյանին նա նամակներ է ուղարկել էջմիածնից՝ սեպտեմբերի 14-ի դեկտեմբերի 14-ին և դեկտեմբերի 20-ին, Լոնդոնից 1861-ի հունվարի 17-ին։ Ո՞ր նամակի հետ է ուղարկվել հոդվածը, դժվար է իմանալ, բայց մինչ Նազարյանն այն ստանար և պատրաստեր տպագրության, դարձյալ ժամանակ էր պետք։ Ինչ վերաբերում է հոդվածի լեզվին, որը կարող է թյուրիմացության մեջ գցել, ապա շպետք է մոռանալ, որ Նալբանդյանը մեծ հմտությամբ համապատասխան իրադրության մեջ, ասելիքը շարադրում էր տվյալ միջավայրին հարմար լեզվաոճական միջոցներով» Հիշենք «Կտոր մը Այվազովսքիաբանություն» պամֆլետը, «Երկու տողի» և «Ազգային թշվ առոլթյանտ արևմտահայ կոլորիտը, «Վարդենիքի» գրաբար պարոդիան և այլնt Տվյալ դեպքում կովկասահայ իրականության պատկերները Նալբանդյանը, հավանաբար, նպա¬ տակահարմար է դտել ներկայացնել տեղի խոսակցական լեզվով։ Ի դեպ, հետաքրքրական է, որ «Հյոլսիսափա յլի» 1861 թ. 11-րդ համարում Նա - զարյանը զետեղել է Վահոլնոլ «Ազդ» բանաստեղծությունը' դարձյալ ուղղված Սեյադի «Տեսիլя բանաստեղծության դեմ։ Առանց բանաստեղծի անվան հիշատակոլթ յան, Վա- հոլԼին ակնարկներով խոսում է «զանազան խոստմունք, անարդ պարգևներя ստացած մի անարժան գործչի մասին, որն առանց նվիրական սկզբունքների, միայն իր քաղցած փորն էր կշտացնում ։ Վահունին (Ստեփաննոս Տեր-Հովհաննիսյան, 1841 — 1869), արձակագիր Գաբրիել Տեր-Հովհաննիսյանի եղբայրն էր, ժամանակի լուսավորական շարժման գործիչ¬ ներից։ Նա մասնակցել է հայ երիտասարդության կազմակերպած թատերական ներկայա¬ ցումներին, գրել է պիեսներ, «Հյոլսիսափայլում» տպագրել մի քանի բանաստեղծություն։ Էջ 276, տ. 13—14. «Այսուհետև լույս և նշմարտություն և ազատություն խավարի բա¬ բելոնյան գերությունից» — «Հյոլսիսափա յլ» ամսագրի բնաբանի վերջըг էջ 277, տ. 12—13. ...գեղեցիկ մեկնում էր այն սաղմոսի ծածկամիտ, սաանց uijp յոթն աունբ — Վանական ֊եկեղեցական կենցաղային հատուկ երևույթներից էր, երբ ժամանցնե¬ րին կազմակերպվում էին հատուկ մրցախաղեր, երգի ու նվագի հանդեսներ։ Պետք է են¬ թադրել, որ աշուղական պոեզիայում ընդունված զանազան ձևերով վերախմբագրվել են սաղմոսի որոշ տները և դրանք արտասանվել առանց ա (այբ) հնչյունի։ տ. 15—16. ...նորա նման ուսուցիչները կտակ ունին Նոյ նանապետից — Ըստ Աստվա- ծաշնշի, Նոյը տնկում է խաղողի այգի, գինի է պատրաստում, արբում... (տե՛ս Աստվածա¬ շունչ, Ծնոլնդք, Բ', 20—26)։ Էջ 278, տ. 4 — 5. «պ. Մագյամ... սփոփ ղաստիարակվին» — Խոսքը վերաբերում է Անա- նիա Սուլթան շահ ի «Հայոց ազգի լոլսավորիչքը» կատակերգությանը, որտեղ ծաղրվում էին Խալիպյան դպրոցի ուսուցիչները, լեզվագիտության կանդիդատ Մադամյանցը (Գ. Քա- նանյան) և դպրոցի հակամանկավարժական մեթոդները։ Դպրոցի տնօրենը կարգադրում է' անհնազանդ աշակերտներին ծեծել ծառից նոր կտրված դալար ճյուղերով (տե՛ս «Հյուսի- սափայլ», 1859, M 10, էջ 777), 441
