— Այդ նամակները գրելու ժամանակ նա չէր ճանաչում Հ. Սարգսի արժանավորությունը[1]
«Անարժանությունը ի՞նչպես էր ճանաչել»։
— Ո՞վ է այդ քննիչը։
(Պ․ Այվազովսքին պատասխանում է)— Մի անբարոյական մարդ։
— Պ. Այվազովսքին յուր դպրոցի կանոնների մեջ (§ 34)[2] դնում է, «թե որ մեկը պատիժ կընդունի, առաջ պիտի կատարե զայն և հետո, թե Որ ասելիք մը ունի, տեսչին հասկցնե»։
— Պատիժը կրելուց հետո արդարանալու օգուտը ի՞նչ է։
— Այդ կանոնը կատարվելու համար գրված չէ, ուստի և ոչ կիրա- ռական[3] ։
— Չկատարվելու կանոնը ի՞նչ պատճառով է տպվում։
— Ո՞վ է այդ իրավաբանը։
(Պ. Այվազովսքին պատասխանում է)— Մի ապստամբ մարդ։
— Իրավունք թողո՞ւց պ․ Այվազովսքին այսուհետև յուր գործերին կամ գրածին հավատալու...
— Անտարակույս։
— Ի՞նչպես թե անտարակույս. հունվարի ասածից հրաժարվում է փետրվարին, մի տարի հառաջ գրված բանից հրաժարվում է ներկայումս։
— Խե՞ղճ մարդ, որ դեռ չգիտես, թե ճշմարտությունը օրացուցի պես, տարին մի անգամ փոխվում է. հարկ դիպվածներում և ամիսը մի անգամ։
— Հասկացա, և օրը քանի մի անգամ։
— Այո՞, ո՞րքան շատ, ա՞յնքան լավ. նոքա բարոյապես աճեցնում են մարգու հասկացողությունը...
(Աներևույթ սատանան) — «Կեցցե՜ ճոգևոր վարժությանը[4], կեցցե՜ Լոլոյան»։
Առայժմ միջոց չունինք ուրիշ բան ասելու, առայժմ հերիքանում
- ↑ Պ. Այվազովոքիի տալու պատասխանը։ (Ծ. Հ.)։
- ↑ Այդ կանոնները լույս են տեսել «Մասյաը աղավնի» պարբերականի 1858 ին 10-ում «»Արեելյան վարժարանի բարեկարգման հիմունքը» վերնագրով։ (ծանոթ․ 1953 թ. ընտիր երկեր, հրատ.)։
- ↑ Պ․ Այվազովսքիի բարեկամների մի նամակից, ուր նամակագիրը գնում է ( պ. Այվազովսքիի բուն խոսքերը։ (Ծ. Հ.)։
- ↑ «Հոգևոր վարժությունը Իգնատիոս Լոյոլայի գիրքն է, սրտեղ շարագրված գաղափարներով ենառաջնորդվել եզվիտները։
