Երգչի հոգում սերը անմար է մնացել մինչև կյանքի վերջը:
Իր «Սիրամարգիդ սիրովն եղէ սիրահար, սիրահար, սիրահար»
սկսվածքով երգը նա գրել է յոթանասունն անց
հասակում: Ձեռագրական նոր փաստեր կան նաև այն մասին,
որ նա մահվան մահճում է գրել «Ելի ի լուսեղէն վայրէն»,
«Աւա՜ղ անձին, թե այս որքա՞ն խելագարեցայ», «Մեղօք
մեռեալ, մտօք գերեալ», «Թէ ուժ ոմնիս զէտ Ռըստամ
և Շահրապն» սկզբնատողերով բանաստեղծությունները,
որոնք ցայսօր հայտնի չէին բանաստեղծներին: «Բանք
խրատականք,— հայտնում են գրիչները,— յայնոսիկ յաւուրս
ի մահճի ասացեալ ի Պաղտասար գիտնաւոր Դպրէ»:
«Բայց այժմ կամ եղև ինձ մեծապատիւ, գրել աստ զհամեղ
տաղս պատուելի Պաղտասար Դպրէ, որ գրեալ է վասն ի
մահճիս հիւանդագին, յորմէ ոչ եղև հնար զերծանիլ...»[1]:
Սակայն Պաղտասար Դպիրի ողբը նաև նարեկացիական
նստվածք ունի: Նրա մի շարք բանաստեղծությունների վրա
նկատվում է Գրիգոր Նարեկացու «Մատեան ողբերգութեան»
ընդհանուր և երբեմն էլ շատ որոշակի ազդեցությունը:
Նարեկացիագետ քնարերգակը, «Մատեանի» 1726 թվականի
քննական, աղբյուրագիտական հրատարակության հմուտ
սրբագրիչը (սրբագրությունը այն ժամանակ շատ լայն
հասկացողություն էր) չէր կարող խուսափել նրա արվեստի
հզոր կախարդանքից: «Մատեանի» հենց այդ հրատարակության առաջաբանը, որ կրում է «Նախերգաբար առ ջերմեռանդ
ընթերցօղսդ» խորագիրը, ավարտվում է Պաղտասար
Դպիրի ցարդ անծանոթ մի բանաստեղծությամբ: Եր—
- ↑ Ն. Պողարյան, Մայր ցուցակ ձեռագրից սրբոց Յակոբեանց, Երուսաղեմ, 1968, էջ 139, 313:
