մտավ նա սրահը։ Ես իսկույն ճանաչեցի Ծովիկին։ Տեսնելով մորը ինձ մոտ, բացականչեց նա․
— Ախ, աստված, այդ ո՞վ բաց արավ դուռը։
Երևում էր, որ նա կտուրից լսել էր մոր ձայնը և ցած էր իջել նրան օգնելու։ Նա բռնեց գիշերաշրջիկ լուսնոտի ձեռքից և, առանց մի խոսք ասելու, տարավ դեպի իր սենյակը։ Մայրը առանց ընդդիմության հետևեց նրան։ Մի ուրիշը նրա տեղ կարող էր վախենալ, կարող էր աղաղակել, բայց մանկահասակ աղջիկը, որպես տեսնում էի, բոլորովին ընտելացած էր մոր հիվանդությանը և գիտեր, թե ինչպես պետք էր վարվել նրա հետ։ Երբ նա տարավ, հանգստացրեց մորը, և դուռը կողպելով եկավ ինձ մոտ՝ ես նրանից հարցրի.
— Քո մոր հետ ամե՞ն գիշեր այդպես է պատահում։
— Երբեմն միայն,— պատասխանեց նա տխուր ձայնով,— ավելի լուսնկա գիշերներում։ Այդ ժամանակ հայրս միշտ նրա մոտ է լինում, հսկում է նրան։ Ա՜խ, ո՞ւր է գնացել այս գիշերը․ չէ երևում։
— Նա, կարծեմ, հյուսնի արհեստանոցումն է։
Ծովիկը դիմեց դեպի արհեստանոցը՝ հորը կանչելու համար։
— Սպասի՛ր, միասին գնանք։
Նա կանգնեց։ Ճանապարհին հարցրի նրանից.
— Հո մայրը ինչ-որ արյան վրա էր խոսում։ Այդ ի՞նչ արյուն է։
— Չեմ իմանում, նա միշտ այդ է ասում, երբ նրա հետ պատահում են այսպիսի բաներ... Հայրս չէ թողնում, որ մենք լսենք, նա մեզ հեռացնում է...
— Դու և Քոթոթը չե՞ք վախենում, երբ նա այդպես բաներ է խոսում:
— Ինչո՞ւ պետք է վախենանք։ Նա մեր մայրն է։ Բայց հարևանները վախենում են, ասում են, թե դևերը ման են ածում նրան։
— Նա մի՞շտ այդպես խոսում է։
— Շատ անգամ ոչինչ չէ խոսում, լուռ դուրս է գալիս սենյակից, պտտվում է բակի մեջ, մտնում է պարտեզը, հետո գնում ծովեզրը։ Այնտեղ ժամերով կանգնում է և երկար, անխոս նայում է ծովին։
Խե՜ղճ աղջիկ, եթե նա գիտենար, թե որպիսի ցավեր են թաքնված դժբախտ մոր սրտում։ Ես ոչինչ չասեցի։ Մենք մոտեցանք հյուսնի արհեստանոցին։ Ասլանը նստած էր ճրագի մոտ,
