Էջ:Raffi, Collected works, vol. 8 (Րաֆֆի, Երկերի ժողովածու, հատոր 8-րդ).djvu/113

Այս էջը հաստատված է

– Իսկ ես դերվիշի պատմությունից կամենում եմ մի օգուտ քաղել, դուք ի՞նչ խորհուրդ կտաք, տիկին։

– Ի՞նչ օգուտ կարելի է քաղել։

– Ես կամենում եմ գնալ խանի և իմամի մոտ, հայտնել նրանց մելիքի անցյալը,– հայտնել, թե ինչ էր արել նա Սպահանի կողմերում, հայտնել նրա դավաճանությունները պարսից կառավարության դեմ, հայտնել, որ նա մի վատ խաբեբա է, թե նա այդ երկրորդ անգամն է, որ ընդունում է մահմեդականություն, դարձյալ խաբելու մտքով։ Երբ խանը և իմամը կգիտենան այդ բոլորը, նրան ոչ թե Գենվազի ու Բարգյուշատի գավառները կհանձնեն, այլ գուցե խեղդել կտան։

– Բոլորովին հարկավոր չէ այդ անել,– պատասխանեց տիկինը հրամայական եղանակով.– դու կամենում ես մատնություններին մատնությունով պատասխանել։ Ես մելիքի Սպահանի վարմունքի մեջ մի վատ բան չեմ տեսնում։ Մանուկ հասակում, գերի ընկնելով պարսիկների ձեռքը, նրան ընդունել են տվել մահմեդականությունը, նա ինչո՞վ է մեղավոր։ Իսկ թե նա, միանալով լոռիների և բախտիարների հետ, կամեցել է այնտեղ հայկական ազատ գավառներ ստեղծել, և այդ մտքով ապստամբություն է հարուցել պարսիկների դեմ,– այդ նպատակը ամեն համակրության արժանի է։ Ո՞վ է իմանում, գուցե նրա այժմյան վարմունքի մեջ ևս մի այսպիսի նպատակ թաքնված լինի։ Ես, իրավն ասեմ քեզ, Ահմեդ, սկզբում սաստիկ վրդովվեցա, երբ լսեցի մելիքի մահմեդականությունը ընդունելը, բայց դերվիշի պատմությունը այժմ փոքր–ինչ հանգստացնում է ինձ։ Ես չեմ կարծում, որ այս տեսակ մարդիկ, որոնք երբեմն մտածել և գործել են հայ ժողովրդի ազատության համար, կարող են չար մարդիկ լինել։ Նրանք չար են երևում նրա համար միայն, որ նպատակին հասնելու մտքով գործ դրված միջոցների մեջ ընտրություն չեն անում։ Ամեն միջոց նրանց համար սուրբ է, երբ հասցնում է նպատակին։

– Այսուամենայնիվ,– պատասխանեց ծերունին,– եթե մելիքի դիտավորությունները բոլորովին արդար ևս համարելու լինենք (որի մեջ ես կասկածում եմ), դարձյալ Ստեփաննոսը կզրկվի Գենվազից։ Մելիքը ինքը տեր կդառնա, իսկ նա ոչինչ չի ստանա, բոլորը կկորցնե։

– Այժմ դժվար է նախագուշակել թե վերջը ինչ կլինի...

– Ես այդ դեպքում կարող եմ ինձ կատարյալ մարգարե համարել,– պատասխանեց պարզ ծերունին բարկացած ձայնով.–