Սարունին ամէն աեգամ անոր թիւը կուտար՝ քաջալերելու համար զայն, բայց հետզհետէ աչքերը սկսան վառիլ, յաղթեց իր երկչոտութեանը ու երբ զգաց, որ ես իրեն կը նայիմ, սկսաւ խաղալ կրքով ու շատ շտապ։ Հետզհետէ բոլորս ալ յաղթուեցանք ու մէյմէկ պզտիկ իր տուինք մեզմէ ամէնէն փոքրին։
Ես կը նայէի Սուրէնին տժգոյն դէմքին, ու ինծի կը թուէր, թէ ես աչքերուս մէջ կը կրեմ անոր հոգին։ Մնացած էին երկուքը՝ ինք եւ Սարունին, որ բառերը կ’արտասանէր զարմանալի արագութեամբ ու առանց դոյզն շփոթութեան։ Ի վերջոյ Սուրէնը յաղթուեցաւ, ու բոլորը ծափեցին Սարունին, որ վայրենօրէն կը նայէր աչքերուս ու կը խաղար իր՝ սեւ սաթի գոյն մազերուն հետ։
Յետոյ սկսան պատիժները։ Սարունին կը հարցնէր. «Ասոր տէրը ի՞նչ ընէ», ու պատասխանները կը յաջորդէին իրարու՝ ոմանք այլանդակ, ոմանք հաճելի։ Ընկերուհի մը երգեց հայրենի երգ մը։ Ընկեր մը արտասանեց Կոմսուհի տը Նայյէն տրտում քերթուած մը։ Անձկութեամբ կը սպասէի կարգիս։ Սարունին նոր իր մը հանեց. «Ասոր տէրը ի՞նչ ընէ»։ Լռակեաց ու ծաղիկէ աւրուած դէմքով դերասան մը պատասխանեց.
— Երկու հարցում պիտի տամ։ Եթէ կրցաւ մէկ վայրկեանի մէջ երկուքին ալ պատասխանել, լաւ. այլապէս եթէ օրիորդ է, իր ձախ կողմի երիտասարդին համբոյր մը պիտի տայ, եթէ պարոն է, մեզի պիտի ըսէ, թէ ներկայ օրիորդներուն մէջ որն է ամէնէն գեղեցիկը, ամէնէն տգեղը, ամէնէն չարը եւ ամէնէն տաղանդաւորը։
Սարունին ձեռքը բացաւ եւ իրը ցուցուց։
— Իմս է,— ըսի դողդոջուն։
Ու սպասեցի անձկութեամբ լռակեաց դերասանին հարցումներուն։
Ձիւնը հետզհետէ կը սաստկանար, բայց օդը մեղմ էր միշտ։ Հեռուէն կը լսուէր հանրակառքերուն աղմուկը։ Արքայական ուսանող մը մեր քովէն անցաւ՝ երգ մը մռթմռթալով ու գաւազանին ծայրով խաղալով իր շանը հետ։ Ես սարսափով կը մտածէի համբոյրին վրայ, որ պիտի տայի անյաջողութեանս պարագային ձախ կողմի երիտասարդին։
Յանկարծ բնազդաբար նայեցայ ձախ կողմս։ Սուրէնը տժգոյն էր, շատ սպիտակ ու հեզ ծաղիկի մը նման եւ կը նայէր սպիտակ թղթի պատառի մը, որուն վրայ գծած էր շնորհալի ու երկար ցօղունով սպիտակ շուշան մը, որուն հինգ թերթերը պատրանքը կուտային երկար ու տժգոյն մատներու։
Զգացի, որ մարմինս կը դողար երջանկութեամբ։ Որքան պիտի ուզէի չկարենալ պատասխանել ինծի տրուած հարցերուն, բայց տարօրինակ երկչոտութիւն մը անձկութեան մատնեց զիս, մինչ լռակեաց դերասանը կը հարցնէր.
— Օրիո՛րդ Մանուկեան, մեզի պիտի ըսէք երկու վանկով բառ մը, որ վերջին հանգրուանն է սիրոյ գրեթէ բոլոր խօսակցութիւններուն։ Առաջին վանկը բան մըն է, առանց որու մեծ արժէք պիտի չունենային մեր կերած պտուղները, իսկ երկրորդը բան մըն է, առանց որու բոլոր ծաղիկները իրենց հմայքէն շատ բան պիտի կորսնցնէին։
— Համ-բոյր,— ըսի յաղթական ու ընդհատելով զայն։
— Լա՛ւ է, լա՛ւ է,— պոռացին բոլորը։
— Օրիո՛րդ Մանուկեան,— շարունակեց դահիճս,— պիտի ըսէք եօթը գիրով բառ մը, որուն առաջին երեք գիրերը կը նշանակեն ձիու կազմած կամ լեռ, իսկ վերջին չորս գիրերը շատ գործածական բայի մը սահմանական եղանակ ներկայ երրորդ դէմքը կը կազմեն։ Եօթը գրերը միասին կը կազմեն ազգանունը մեզմէ մէկուն։
Ես կը նայէի Սուրէնին դէմքին ու կը մտածէի, բայց չեմ գիտեր ինչու, աչքերուս առջեւ կը ղողար Սուրէնին նկարած սպիտակ շուշանը, մինչ երկվայրկեանները կը սահէին։
Ընկերուհի մը ըսաւ.
— Քսան երկվայրկեան մնաց, Սիրանո՛ւշ։
