Եվ Պետերբուրգից նա դուրս եկավ այն պես կղզիացած, ինչպես եկել էր։
Ճանապարհին նա մտավ Մոսկվա, փորձեց գեթ այնտեղի հայ ուսանողներին մոտենալ։ Բայց նկատեց, որ ոմանք ծուռ աչքով են նայում յուր վրա։ Նրա մասին տարածված վատ համբավն այստեղ էլ հասել էր։ Մի քանիսը մինչև անգամ պարզ հայտնեցին, թե հեռվից հեռու նա անսիրելի է եղել։
— Վերջապես, ասացեք, պարոններ, ինչ է եղել իմ մեղքը,— հարցրեց նա մի անգամ այնքան սառն, այնքան անխռով, որ, կարծես, խոսքը յուր մասին չէր։
— Մենք չենք իմանում, լսել ենք միայն։
— Ի՞նչ եք լսել։
— Որ դուք չավ ընկեր չեք,— կոշտ ձևով պատասխանեց Պետրովսկայա Ակադեմիայի ուսանողներից մեկը։
— Որովհետև ուսանողական շրջաններում չե՞մ մասնակցել։
— Եվ ամսական հարյուր ռուբլի ստանալով, ոչ ոքի չեք օգնել։
— Ես երբեք ամսական հարյուր ռուբլու երես չեմ տեսել։ Ես նույնքան աղքատ եմ ապրել, որքան և ուրիշ ուսանողներ։ Չգիտեմ ինչից եք եզրակացրել, որ ես հարուստ եմ։
— Ձեր գաղափարների աղքատությունից,— հարվածեց անխնա «Պետրովեցը» կոպտաբար։
— Գաղափարներ,— կրկնեց Մարդանյանը կիսահեգնաբար,— շատ գեղեցիկք պարոններ, հուսով եմ, որ մոտիկ ապագան մեզ ավելի լավ կծանոթացնե միմյանց հետ, քան այժմյան ֆրազները...
Այս եղավ նրա վերջին խոսքը ուսանողների հետ։
Մի շաբաթից հետո նա վերադարձավ հայրենիք։
II
Արդարև, Մարգանյանը նույնչափ աղքատ էր ապրել, որչափ և մյուս աղքատ ուսանողները։ Զանազանությունն այն էր, որ ոչ ոքի հայտնի չէր նրա աղքատությունը։
Նրա հայրը մի ժամանակ հարուստ էր եղել, բայց հետո
