Էջ:Shirvanzade, Collection works, vol. 9.djvu/183

Այս էջը սրբագրված է

Ուշ գիշեր է, անքուն եմ։ Դարձյալ շների հարատև, միապաղաղ ոռնոցը սկսվեց։ Ասում են ամբողջ երկրում զգայուն չորքոտանիների այդ չարագուշակ ողբը սկսվել է պատերազմից մի քանի օր առաջ է մինչև այժմ շարունակվում է ամեն գիշեր։

Մի միտք համառությամբ ինձ հալածում է։ Լավ, մենք ունեինք մի որոշ հանձնարարություն, որի համար սկսեցինք այս ճամփորդությունը։ Մենք պարտավոր էինք մտածել նախ և առաջ նրա մասին։ Ինչո՞ւ եկանք այս կողմերը, ուր չկան հայ զինվորներ։ Ի՞նչ հաշիվ պիտի ներկայացնենք այն մարդկանց, որոնք մեզ ուղարկել են որոշ հույսերով։

Երեք շաբաթ է թափառում ենք։ Ինչ ենք արել, բացի ամեն օր առավոտյան ձի նստելուց և երեկոյան իջնելուց։ Ամեն ուրեք լսել ենք նույն աղիողորմ գանգատները, տեսել ենք նույն դառն արցունքները։ Կարողացե՞լ ենք արդյոք մի կաթիլ արցունք սրբել։ Ոչ։ Խոսել ենք, միմիայն խոսել և... քաջալերել շաբլոն խոսքերով։

Այդքան, իհարկե, կարող էինք անել, բայց ի՞նչ իրավունքով մենք հույսեր ներշնչեցինք ապարախտ ժողովրդին։ Հույսեր, որոնց իրագործման մեջ մենք ինքներս դեռ համոզված չենք։ Մի՞թե մենք մեզ վրա չենք վերցրել մի մեծ բարոյական պատասխանատվություն։ Այդ թշվառ ժողովրդի կյանքը քարշ է ընկած մի բարակ թելի վրա։ Մի թեթև շարժում ռուս բանակի հետ կամ առաջ, և նա պիտի նորից դառնա քավության նոխազ։ Ի՞նչ պիտի մտածե նա մեր գրեթե թեթևամիտ խոստումների մասին այն պահին, երբ քուրդի սուրը պիտի ցցվի նրա սրտին։

Ոչ չպիտի խոսեինք, չպիտի քարոզեինք, չպիտի մանավանդ հանդգնեինք մեր անզոր ձեռքով ապագայի վարագույրը շոշափել։ Մենք միայն ունեինք իրավունք ասելու, միայն մի բան, ուրիշ ոչինչ։

— Հայ ժողովուրդ, ես խոնարհվում եմ քո տանջանքների առջև։ Դու կրել ես քո ծանր խաչը, շարունակիր կրել նույն անսպառ համբերությամբ։ Իսկ ապագա՞ն․.. Նա թանձր խավարի մեջ է, և մեր աչքերն այնքան սուր չեն, որ տեսնեն