Զազգն ընչոք տեղոք քանդել ու գերել,
Դեմ չորս հովերուն տըվել ու ցրվել:
Ավա՜ղ քեզ, ավա՜ղ, Հայոց աշխարհիկ,
Տուն երկնանման, փըլած տաղվարիկ...
|
|
Բանաստեղծը, սակայն, լավատեսորեն է տրամադրված իր հայրենիքի
ապագայի նկատմամբ։ Իր երգը, որ սկսել էր գարնան նկարագրությամբ,
ավարտում է այն հաստատ հավատով, որ մի օր բացվելու է Հայաստանի
գարունը.
Ամպն ու փոթորիկ շուտով վերանա,
Նոր արև, գարուն, ծառն ու այգի գա:
Արմատք հին՝ նոր հյուղ, հին ճյուղք՝ նոր ծաղիկ
Ընծայեն բնության, Հայոց աշխարհիկ...
Որք խելոք սիրով կան զինչ աղբըրիկք,
Տեսնեն քո գարունդ, Հայո՜ց աշխարհիկ...
|
|
Եվ այդ ժամանակ ծեր Նահապետն էլ հանգիստ շիրիմ կմտնի՝ հայոց
աշխարհի վերակենդանության ավետաբեր լուրը նախնիներին հաղորդելու:
Այս հավատով էլ ավարտվում է բանաստեղծությունը։
Հայ ժողովրդի ազգային-ազատագրական շարժման նկատմամբ Ալիշանի դիրքորոշումը պարզաբանելու տեսակետից խիստ ուշագրավ է «Մասիսու
սարերն» բանաստեղծությունը, որը, ինչպես վերը նշվեց, գրված է 1849 թ. մարտին, այն օրերին, երբ իտալացի հայրենասերները Վենետիկի փողոցներում հերոսական մարտեր էին մղում ավստրիական լուծը թոթափելու համար։
Բանաստեղծությունը կառուցված է Փոքր և Ավագ Մասիսների միջև
տեղի ունեցող երկախոսության վրա: Փոքր Մասիսը տարակուսանք է
հայտնում հայ ժողովրդի քաղաքական ինքնուրույնությունը վերականգնելու նկատմամբ.
Թե՛ փառք, թե՛ պարծանք անցել են, գնացել,
Քո բարձր գըլխեդ ի վայր են սահել...
Շատ փառք ունէանք, հիմիկ ի՜նչ ունինք,
Ավա՜ղ, լուկ ամոթ, միայն նախատինք...
Գան, գընան, դառնան ալիք գետերան,
Չի դառնար որդվոց՝ պարծանք հայրերուն:
|
|
Նա Ժամանակակից հայերի սրտերը մեռած, սառած է համարում. նա
կարծում է, թե հայոց արևն անցել է և «մեզ արևմուտքի լուսիկն է մնացել»: Ավագ Մասիսը փարատում է Փոքրի տարակուսանքը, այնպիսի սառն
կրծքեր կան, որ ունեն «սիրտ հրավառ». քարից կայծ է դուրս գալիս, իսկ կայծից՝ կայծակ. արևը մտած է, սակայն նա նոր լույսով կծագի առավոտյան. ամպն էլ կփարատվի, մրրիկն էլ կդադարի, Հայաստանի ճրագն էլ, որ մարած է թվում, կրկին կվառվի, որովհետև՝ «իսկի անփոփոխ չէ
