10.1.2. Առանձնահատուկ կրթության նպատակը և խնդիրները
«Կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող անձանց կրթության մասին» ՀՀ օրենքի հոդված 4-ին համապատասխան կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող անձանց կրթության նպատակը կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող անձանց իրենց ընդունակություններին, կարողություններին համապատասխան և առողջությանը համարժեք ուսումնական միջավայրում նրանց հասարակական հարմարեցման, ինքնասպասարկման ունակությունների ձեռքբերման, աշխատանքային, մասնագիտական գործունեության ու ընտանեկան կյանքին պատրաստվածության ապահովումն է:
Օրենսդրի նման սահմանման տակ պետք է հասկանալ, որ առողջական սահմանափակ հնաավորություններով անձանց հատուկ պայմաններ ստեղծելու միջոցը վերաբերում է կրթության բոլոր՝ նախադպրոցական, սկզբնական, ընդհանուր, հիմնական ընդհանուր, միջնակարգ ընդհանուր, սկզբնական մասնագիտական, միջնակարգ մասնագիտական և բարձրագույն մասնագիտական կրթություն աստիճանների ստանալն ապահովելուն: Այլ խոսքերով՝ նրանց համար ստեղծվում է իրենց առողջությանը համապատասխան կրթական միջավայր, նպատակ ունենալով նրանց հարմարեցնել և ինտեգրել հասարակությանը, նրանց մեջ ձևավորել ինքնաբավության, ինքնօգնության հմտություններ, պատրաստել աշխատանքային, այդ թվում նաև մասնագիտական գործունեությանը և ընտանեկան կյանքին:
Հատուկ հաստատությունների բարեփոխումների նպատակը՝ առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող երեխաների կրթության և խնամքի համակարգերի կատարելագործումն է:
Այս անձանց համար ստեղծվող հաստատությունների հիմնական խնդիրներն են՝
- մանկավարժական, հոգեբանական, սոցիալական, բժշկական և իրավական հասցեական
օգնության ցուցաբերում այն երեխաներին և նրանց ծնողներին կամ օրինական ներկայացուցիչներին, ովքեր ունեն դժվարություններ ուսումնական ծրագրերի յուրացման հարցում.
- օգնություն այլ հանրակրթական հաստատություններին սոցիալական և դպրոցական հարմարման հետ խնդիրներ ունեցող երեխաների ուսուցման և դաստիարակության հարցում.
- գիշերօթիկ հաստատությունների երեխաներին ընտանիքներ վերադարձնելուն նպաստելը, հատուկ հաստատություններ ընդգրկվող երեխաների թվի աճը կանխարգելելը:
Այս խնդիրները լուծելու նպատակով հատուկ հաստատությունների գործունեության բարեփոխումների ուղղություններն են.
- համակարգի կառուցվածքային բարեփոխումները,
- ղեկավարման և ֆինանսավորման մեխանիզմների կատարելագործումը,
- իրականացվող ծառայությունների ապակենտրոնացումը,
- երեխաների կրթության և խնամքի բարելավումը,
- ընդունելության համակարգի կատարելագործումը,
- հանրակրթական ծրագրերի (հիմնական և լրացուցիչ) և սկզբնական մասնագիտական
կրթության ծրագրերի իրականացում` երեխաների տարիքային, անհատական առանձնահատկություններին, նրանց հոգեբանական և մարմնական առողջությանը համապատասխան,
- երեխաների հոգեբանական, ֆիզիկական զարգացման մակարդակի ախտորոշում.
- շտկող-զարգացնող և փոխհատուցողական կրթության կազմակերպում,
- շտկող-հոգեբանական և կանխարգելիչ-հոգեբանական աշխատանք երեխաների հետ,
- բուժիչ-վերականգնողական համընդհանուր միջոցառումների անցկացում,
- օգնություն սովորողներին մասնագիտական կողմնորոշման, մասնագիտության ձեռքբերման, որոշ աշխատանքային գործունեությունների հարմարման հարցում,
- երեխաների անանուն խորհրդատվություն, որի նպատակն է երեխաներին հանել սթրեսից:
Եթե կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող անձը սահմանված կարգով ճանաչված է հաշմանդամ, ապա կրթության առանձնահատուկ պայմանների անհրաժեշտությունը ներառվում է հաշմանդամի անհատական վերականգնման ծրագրում՝ հաշմանդամների