Էջ:Vahan Terian, Collection works, vol. 1.djvu/354

Այս էջը հաստատված է

3 «Իջնում է գիշերն անգութ ու մթին» (էջ 241)

Առաջին անգամ տպագրվել է «Գործ», 1917, № 1 (Ա մաս, էջ 120) Երկու սոնետ» խորագրի տակ (մյուսը՝ «Հայրենիքում իմ արնաներկ»): Այնուհետև Սոնետ» վերնագրով է տպվել գրեթե բոլոր հրատարակություններում: Խանզադյանին գրած նամակում (7 հոկտեմբերի, 1916 ) Տերյանը, խնդրելով իր ուղարկած մի շարք բանաստեղծություններից ընտրել և ներկայացրել «Գործ»-ին (Խանզադյանը խմբագրական կոլեգիայի անդամ էր), ավելացնում է. «Ես հարմար եմ դատում, որ «Երկու սոնետը» լինի տպված այժմ ոչ միայն ժամանակին համապատասխան լինելու պատճառով, այլև նրա համար, որ դրանք, վատ թե լավ, բայց իսկական սոնետներ են և ոչ այնպիսի սոնետներ, ինչպես, օրինակ, Վարդգես Սուրենյանի՝ Շեքսպիրից թարգմանած «սոնետը», որը հիշեցրեց ինձ այն ռուս պոետին, որը նորերս 40 տողից բաղկացած մի «սոնետ» էր գրել և ծաղրի առարկա դարձավ... Իհարկե Սուրենյանինը 40 տողանոց չէ, բայց համենայն դեպս և սոնետ չէ» (ընդգծումը Տերյանինն է — Վ. Պ.): Ժամանակի մամուլում բարձր են գնահատվել Տերյանի այդ սոնետները (տե՛ս Լ. Ք.-ի (Լևոն Քալանթարի — Վ. Պ.) հոդվածը՝ «Մշակ», 1917, № 27, 5 փետրվարի)։

Աշխատելով բանաստեղծությունների 2-րդ հատորի վրա, խստապահանջ պոետը հավանորեն սոնետի ձևի ինչ-ինչ թերություններ է նկատել և ջնջել է վերնագիրը:

«Գործ»-ում.

11 Թող Գուժկան գիշերն ահասարս դավե, 13 Այրվի՛ր, երկիր իմ, հավատով անմար, «Հ. II Գ»-ում վերջին տողի վրա այլ գույնի թանաքով գրված է՝

                   Քո ուղին է սուրբ քո պսակն է վեհ 
 

Տերյանը ցանկացել է մշակել այդ տողը, բայց տարբերակներից ոչ մեկը չի ջնջել, ընտրությունը թողել է հետագային։

4 «Հայրենիքում իմ արնաներկ» (էջ 242)

Առաջին անգամ տպագրվել է «Գործ», 1917, № 1 (Ա մաս, էջ 120) «Երկու սոնետ» խորագրի տակ (տե՛ս նախորդ բանաստեղծության ծանոթագրությունը): Հետագայում «Սոնետ» վերնագրից հրաժարվելու պատճառը անշուշտ այն է, որ թեև բանաստեղծությունը գրված է բարձր արվեստով, բայց մասամբ խախտված է սոնետի ձևը, թեկուզ օրինակ, քառատողերի հանգավորման авва եղանակը:

«Գործ»-ում.

2 Մայիսն իջավ անլույս ու լուռ.

5 «Դու հպարտ չես, իմ հայրենիք» (էջ 243)

Առաջին անգամ տպագրվել է «Մշակ», 1915, № 122 (7 հունիսի) «Երկիր Նաիրի» շարքից» խորագրի տակ: