Էջ:Vahan Terian, Collection works, vol. 3.djvu/359

Այս էջը հաստատված է

«Сб. арм. литературы» ժողովածուում։ Ծանոթանալով թարգմանությանը, Ավ. Ահարոնյանը հանդես եկավ մի բաց նամակով («Հորիզոն», 1916, № 126, 8 հունիսի), ուր բողոքեց, թե «Մայրեր»-ի թարգմանությունը կրճատված է, «անողորմաբար այլանդակված և կեղծված»։ Նա «Մայրեր»-ի այդ հրատարակությունը համարում է «ապոկրիֆ-կեղծված» և հրաժարվում է այդ երկի հեղինակը լինելուց։ Նա միաժամանակ հայտնում է, թե իր երկերը թարգմանելու և հրատարակելու թույլտվություն չի վերցված իրենից։ Ահարոնյանը «Բաց նամակ»-ում ժողովածուի խմբագիր Մ. Գորկուն «անգիտակ և անմասն է» համարում «Մայրեր»-ի թարգմանության և տպագրության հետ կատարված «աղաղակող անիրավությանը»:

Հոր նամակին հետևեց որդու՝ Վ. Մենակի «Գրական նորույթ» հոդվածը («Արև», 1916, № 145, 5 հուլիսի), որը և վկայակոչում է «Արև»-ի խմբագրությունը Տերյանի «Պատասխան...»-ին կցած ծանոթության մեջ։

Ահարոնյանի «Մայրեր»-ի հետ կապված պատմության մասին Տերյանը գրել է նաև ընկերներին հղած նամակներում (տե՛ս, օրինակ, «Երեքհատորյակ», 3-րդ հատոր, էջ 421 — 425)։ «Ահարոնյաններին ափսոսում եմ, որ պատասխանել եմ,— գրել է Կ. Միքայելյանին հուլիսի 23-ին։ — Այլևս ոչ մի տող չեմ գրի»։

Ա. Ահարոնյանը (և որդին), սակայն, շարունակեցին իրենց «բողոք»-ները։ «Հորիզոն»-ի № 155-ում (14 հուլիսի) տպագրվեց Վ. Ահարոնյանի «նամակ խմբագրության»-ը՝ ի պաշտպանություն հոր, իսկ երեք օր անց՝ Ավ. Ահարոնյանի «Պ. Վ. Տերյանին (պատասխանի փոխարեն)»-ը (№ 158, 17 հուլիսի)։ Տերյանը իր պատասխանը այնքան հիմնավոր էր համարում, որ իսկապես այլևս չանդրադարձավ այդ հարցին։ Մի անգամ միայն, Ց. Խանզադյանին գրած մի նամակում (1916, օգոստոս) նա բնաբանի նման երկու տող գրեց.

Ահարոնյանին չեմ պատասխանի,
Թեև շատ տեղ ունի պատասխանի:


Տարիներ անց՝ 1960-ին «Հայրենիք» ամսագրի էջերում (№ 10, էջ 102 — 103) Վ. Ահարոնյանը նորից «Մայրեր»-ի պատմությունն է անում և փորձում ստվեր նետել Տերյանի անվան ու գործի վրա:

16. Նամակներ հայ գյուղացիներին և բանվորներին (էջ 143)

Առաջին անգամ տպագրվել է «Կոմունիստ» («օրգան հայկական գործոց կոմիսարիատի»), 1918, № 1 (22 հունիսի)։

17. Ի՞նչ է ասում Լենինը գյուղացիներին (էջ 150)

Առաջին անգամ տպագրվել է «Բանվորի խոսք» («Ռուսաստանի սոցիալ-դեմոկրատական բանվորական կուսակցության Բաքվի կոմիտեի օրգան»), 1918, № № 2, 3, 4 (27 հունվարի, 16 և 24 փետրվարի):

Երկրորդ անգամ տպագրվել է 1919 թ. Մոսկվայում. «Երկրորդ բարեփոխված հրատարակություն (Հրատարակություն Հայաստանի կոմունիստական կուսակցության»)։ «Ի՞նչ է ասում Լենինը գյուղացիներին»-ը այդ հրատարակության