թողած, հանրութեանը գործերովը կըզբաղուէր, Նշան Ճանիկեան, 44 տարեկան, հնչակեան, որ խանդավառ անձնուրացութիւն ցոյց կուտար և Արտաշէս անունով երիտասարդ մը, զուարթ դէմքով և ուրախ տրամադրութիւններով, որ իր Ամերիկայի մէջ դժուարաւ շահած բոլոր դրամը կը տրամադրեր հասարակաց գործին անվերապահօրէն։ Խորհրդակցեցանք, կարգադրութիւններ ըրինք և գլխաւորապէս որոշեցինք զգոյշ մնալ, բայց զէնք չի յանձնել։
Երեք-չորս ժամ Խորսանա մնալէ ետքը մեկնեցանք Սենեքերիմ թագաւորին շինած Հրեշտակապետ վանքը, որ նոյն անուն լեռան վրայ շինուած էր։ Բարձրադիր գեղեցիկ տեսարանը մեզ յուզեց. մտածեցինք, որ թերևս վերջին անգամը մը տեսնէինք այդ վայրերը։ Ալիսը կերկարէր մեր ստորոտը, և մինչև հեռուները կը տարածուէին դաշտերը ու գիւղերը, որոնք կարծես տխրած էին սոսկալի սպառնալիքներու ներքև։
Ծերունի վանահայրը մեզ ընդունեց ուրախութեամբ։ Ազգասէր ու բարի մարդ էր։ Իր 19—20 տարեկան եղած ժամանակը չարչարած էին զինքը. կախած էին գլխիվայր խոստովանութիւններ ընել տալու համար, բայց անիկա ամեն տեսակ չարչարանքներու տոկալով, գաղտնապահ մնացած էր. անցեալին մէջ կառավարութեան պաշտօնեայ եղած ըլլալով, ծանօթ էր թուրքերուն հոգեբանութեան։ Մեզ առաջնորդեց իր համեստ սենեակը, որ կը գտնուէր երկրորդ յարկին վրայ և որուն միակ զարդերն էին աղօթագիրքերը և պատմութեան գիրքերը։
Անմիջապէս մարդ ղրկեցին Տուզասար և կանչեցին Գալուստ աղան և Աբգար Մհեանը, երկու քեհեաները։ Անոնք հասան երկու ժամէն և սկսանք խորհրդակցել մեր բռնելիք դիրքի մասին։ Որոշեցինք, նկատի ունենալով մեր աշխարհագրական դիրքը, մեր ուժերը, ձմեռը, չի մեծցնել խումբը, ցրուել տղաքը մօտակայ գիւղերը և լուռ ու մունջ մնալ։
Աչքի կիյնար Գալուստ աղան, որ նախկին յեղափոխական մըն էր և մեծ եռանդով յոյս կը ներշնչէր մեզի։
- Ամեն ինչ նախատեսուած է, կըսէր, պէտք չէ յուսահատիլ. բոլորդ կը մնաք մեր գիւղը. ձեզի համար ամեն ինչ պատրաստ է. ե՛ս պատասխան կուտամ կառավարութեան, եթէ բան մը հարցնեն. մինչև որ ես չի մեռնիմ, ձեզի համար մահ չի կայ։
Խորսանայի մէջ նոր ընկերներ միացան մեզի և մեր խումբը եղաւ ընդամենը 10 հոգի։
Մեզ տարին Տուզասար. գիւղը ձորի մը մէջ է և կռուի համար շատ յարմար, որովհետև հիւսիսէն և հարաւէն միայն ճանապարհ ունի։ Ժողովուրդը տգէտ է, բայց ուսումնասէր և ազգասէր։ Նոր կառուցեր էին
