Ինչ է, ով է/Ադամյան Պ.Հ.
Ադամյան Պետրոս Հերոնիմոսի
1866 թվականն էր Թուրքիայի հայաշատ մայրաքաղաք Կոստանդնուպոլսի «Արևելյան թատրոնը» ներկայացնում էր «Դուլիելմոս աշխարհակալ» թատերգությունը:
Տասնվեց տարին նոր միայն բոլորած մի պատանի հուզված ետ ու առաջ էր անում կուլիսներում: Իր մուտքին էր սպասում: Թատրոնում նրա առաջին ելույթն էր դա:
- Մեռի՛ր, դավաճան.
Դերն այս երկու բառից էր բաղկացած, բայց արտասանվեց մի այնպիսի ձայնով այնպիսի հուզումնալի շեշտով որ հանդիսատեսը փշաքաղվեց: Դերասաններն զգացին որ այդ պատանու մեջ կրակ կա թաքնված և մի օր պոռթկալու է։ Չէին սխալվել։ Տարիներ անց այդ պատանին դարձավ հայ բեմի հպարտությունը:
Պետրոս Ադամյանն էր նա որ կարճ ժամանակից պոլսահայ թատերասեր հասարակայնության սիրելին էր արդեն։
1879 թ. Ադամյանը հրավիրվում է Թիֆլիս (Թբիլիսի) որտեղ խաղում է երեք տարի. Ադամյանի արտիստական արժանիքներն էին թովիչ ձայնը մշակված շարժուձևը հարուստ դիմախաղը բուռն խառնվածքը, մարմնավորված կերպարների ինքնատիպ մեկնաբանությունը 1883 թ. հրավիրվում է Մոսկվա, 1884 թ. Պետերբուրգ և մեծ հաջողությամբ հանդես գալիս Շեքսպիրի «Համլետ»–ում Համլետի Լերմոնտովի «Դիմակահանդես»–ում Արբենինի և մի շարք այլ դերերով: Մոսկվայի և Պետերբուրգի մամուլը նրան համեմատել է աշխարհահռչակ ողբերգակների հետ և հավաստել, որ «Ադամյանը իր տաղանդի չափով այն արտիստներից է, որոնց նմանները նույնիսկ Եվրոպայում էլ քիչ են»
Հետո նա հյուրախաղերի է մեկնում Խարկով Կիև, Դոնի Ռոստով Մոզդոկ Օդեսա և ուրիշ քաղաքներ՝ միաժամանակ հարստացնելով իր խաղացանկը:
Ամենուրեք, ուր լինում է հայ արտիստը արժանանում է խանդավառ ընդունելության:
Ադամյանով ոգևորված էր հատկապես ազատախոհ երիտասարդությունը։ Ադամյանն իր լավատեսական արվեստով հատկապես շեքսպիրյան դերակատարումներով բեմից կոչ էր անում չհաշտվել մռայլ իրականության հետ և երիտասարդության սրտերում վառ էր պահում ազատասիրության կրակը.
Ռուսաստանով մեկ հռչակված Ադամյանը 1887 թ մեկնում է իր ծննդավայրը Կոստանդնուպոլիս։ Շուրջ տասնամյա բացակայությունից հետո Ադամյանն իր հայրենակիցներին ներկայացավ իբրև մեծ համբավի տեր արվեստագետ: Սուլթանական Թուրքիայի գրաքննությունը նրան թույլ չտվեց հանդես գալու Համլետի և Լիր արքայի դերերով՝ այն ծիծաղելի պատճառաբանությամբ թե իրենց երկրում Սուլթան Համիդից բացի ուրիշ թագավոր չի կարող լինել, թեկուզ և բեմում։ Եվ Ադամյանն իր մյուս դերերով (Օթելլո Ուրիել Ակոստա Կորրադո Քին) ցույց տվեց թե արվեստի ինչ բարձունքներ է նվաճել իր տաղանդը:
Ադամյանը ծրագրել էր իր շեքսպիրյան դերակատարումներով շրջագայության մեկնել Վիեննա, Փարիզ, Լոնդոն` Եվրոպայի թատերասեր հասարակությանը ցույց տալու, թե հայ արվեստագետն ինչպես է ըմբռնում և մեկնաբանում շեքսպիրյան նշանավոր դերերը։
Սակայն ծրագրերը ծրագրեր էլ մնացին: Նախ նյութական աջակցություն չգտավ, հետո էլ՝ օրեցօր վատանում էր առողջությունը։ Թեև երիտասարդ` նա զգում էր, որ ուժերը դավաճանում են իրեն, չունի առաջվա կրակն ու ավյունը: Ամիսներով գամվեց անկողնին: Ադամյանի հիվանդության լուրը հասավ Թիֆլիս, որտեղ անմիջապես հանգանակությամբ դրամ հավաքվեց։ Պետերբուրգում կազմակերպվեց Ադամյանին նվիրված երեկո` հասույթը Պոլիս ուղարկելու համար: Ոչինչ չօգնեց: Անբուժելի հիվանդությամբ տառապող մեծ դերասանը վախճանվեց 42 տարեկան հասակում։ Նրան թաղեցին Կոստանդնուպոլսի Շիշլիի գերեզմանատանը:
Ադամյանը կատարել է շուրջ 300 դեր: Նրա դերակատարումների գլուխգործոցը Համլետն է, որի դերը առաջին անգամ նա է խաղացել հայ թատրոնում։ Նա վիթխարի ազդեցություն է ունեցել հայ թատրոնի կյանքում։ Ադամյանը նաև բանաստեղծ էր, գեղանկարիչ: