Կռվից հետո

Կռվից հետո

Շրջում էր քամին ամայի կիրճում ու վայրագ երգով աշխատում վանել սարսափն իր սրտի։ Նա լսեց հանկարծ մի մեղմ հեծկլտոց, կռացավ, տեսավ սիրուն մի ծաղիկ լալիս է թաքուն.

Քուն չունե՞ս, աղջի՛կ, գիշեր է, քնի՛ր, մի՛ լար, նազելի․․․

— Եղբա՛յր, քարափից վայր գլորվեցին արյունոտ դիեր, տե՛ս, մեկն էլ ահա ընկել է կրծքիս, տնքում է անլուռ ու մորը կանչում․․․ ինքը քուն չունի՝ իմ քունն է կտրել․․․ ասա գեթ թեքվի մի քիչ շունչ քաշեմ․․․

Քամին լուռ չոքեց դիակի առաջ և պաղ թևերով գրկեց գլուխը տաք և արյունոտ ու լալով լացեց․․․

— Դե՜հ, մի քիչ կամաց,— տրտնջաց առուն։

Ի՜նչ ցասման գիշեր․․․ դիակներ ընկա՜ն։

Իմ կրծքի վրա․ ուղիս կորցրած սողում եմ առաջ թե ո՞ր չգիտեմ․․․

— Վա՜յ, վա՜յ,— վայեց բուն,— ոճիրն ու մութը գրկել են իրար։ Երևի դևը ունի խրախճանք։

Գորտն էլ տաք ճահճից քնահատ և դժգոհ կռռաց ու լռեց։

Ուռին սարսռաց անհայտ սոսկումից

Գլուխը կախեր ջրերի վրա․․․

— Այս ի՞նչ աղմուկ կա այսօր ձորի մեջ,— հարցրեց նրան աստղ մի սիրունիկ, որ գլորվում էր հստակ առվակում։

— Մարդիկ են ընկել․․․

— Մարդի՞կ․․․

— Հա՜․․․

— Ի՞նչ մարդիկ։

— Այն, որ ապրում են երկրիս վրա ուժեղ ու հզոր, տեր ու տիրական․․․

— Հա՜, դեհ, ցույց տուր, շուտ, ինձ չէ պատահել մոտ լինել նրանց։

— Մի՛ նայիր, աստղիկ․․․

— Ուզում եմ նայել։

— Նոքա մեռած են․․․

— Ի՞նչ բան է մեռնել։

— Մեռնել֊չքանալ․․․

— Ա՜խ, խորամանկներ, ինչ բաներ գիտեն․ պիտ նայեմ, ուռիկ․ վաղը թող աատմեն, որ երազի մեջ վառ աստղ են տեսել։

— Ավա՜ղ, չեն պատմի․․․

— Ինչո՞ւ, լավ չէ՞ այդ։

— Նոքա հոշոտված դիեր են, զավակս․․․

— Տե՜ս ագռավներն էլ աչքերն են կտրել․․․

Աստղիկը ճչաց ու թռավ երկինք․

— Ո՞վ է խանգարում կես գիշերային անդորրը երկնի,— դուրս լողաց խոժոռ լուսնկան իսկո ւյն ու դժգոհ նայեց շուրջը դես ու դեն։

— Մա՜յր, վախենում եմ, եկ ինձ մոտ քնիր,— աստղիկն էր լալիս սարսափից շշմած։

— Ի՞նչ է պատահել, հուր-հերս, պատմիր։

— Մա՜յր, երկրում մարդիկ․․․

— Դե՜հ, լռի՛ր-լռի՛ր,— կանչեց լուսնկան, ամպերով իսկույն ծածկեց աստղիկին, նայեց հեգնանքով դեպի վար— երկիր ու նուրբ նազանքով մտավ ամպի տակ․․․

1913 թ. 11 փետրվարի