Մասնակից:TonJ/ս

Պողոս Յուսոֆյան (1768, Զմյուռնիա – 10․1․1844, Ալեքսանդրիս^, եգիպտահայ պետական գործիչ, Մուհամմեղ Աչիի մեր–ձավոր գործակիցներից։ Կրթությունն ըս–տացել է ծննդավայրում, մորեղբոր՝ նշա–նավոր առևտրական Ա․ Ապրոյանի տանը։ 1791-ին առևտրական գործերով տեղա–փոխվել է Եգիպտոս։ Մուհամմեդ Ալիի իշխանության ժամանակ (1805–49) ընդ– գրկվել է պետ․ ծառայության մեջ և հաս– տատվել Եգիպտոսում։ Եղել է Մուհամմեդ Ալիի թարգմանը, խորհրդատուն, քարտու– ղարը, եկամուտների և գանձարանի կա– ռավարիչը և, վերջապես, Եգիպտոսի ար– տաքին գործերի և առևտրի նազիրը (մի– նիստր)։ Նշանակալից դեր է խաղացել եգիպտ․ նոր պետության կազմավորման՝ պետ․ կադրերի պատրաստման, արդյու– նաբերության տարբեր ճյուղերի կազմա– կերպման, արտաքին առևտրի զարգաց– ման և օսմանյան Թուրքիայի ու Մեծ Բրի– տանիայի ոտնձգություններից Եգիպտոսի ինքնուրույնությունը պաշտպանելու գոր– ծում։ Եվրոպական տերությունների հան–յից (1840) հետո Ցու․ կորցրել է երկրի քաղ․ կյանքում ունեցած իր նախկին դերը։ Մասնակցել է եգիպտահայ հասարակա– կան կյանքին, բարեգործական նպատակ– ներով ծախսել խոշոր գումարներ, վախ– ճանվելիս՝ ունեցվածքը կտակել հայկ․ համայնքին։ Թաղված է Ալեքսանդրիայի Ս․ Պողոս–Պետրոս եկեղեցու բակում։ Գրկ․ Թ ո ф ու զ ; ա ն Հ․ 1ս․, Եգիպտոսի հայկական գաղութի պատմություն (1805– 1952), Ե․, 1978։ Cattaiii R․, Le Regne de Mobamed Aly․․․, t․ 3, Roma, 1936; F a li– my М․, La Revolution de l’industrie en Egyhte․․․, Leiden, 1954․ ԹոփուզյաԱ դեպ Մուհամմեդ Ալիի կապիտուլյացիա–

ՎԻԳՈՏՍԿՒ Լև Մեմյոնովիչ [5(17)․11․1896, Օրշա –11․6․1934, Մոսկվա], սովետա– կան հոգեբան, հոգեբանության մեջ մշա– կել է կուլտուր–պատմ․ տեսությունը։ Ավարտել է (միաժամանակ) Մոսկվայի հա– մալսարանի իրավաբ․ և Ա․ Լ․ Շանյավս– կու անվ․ համալսարանի պատմա–փիլ․ ֆակ–ները (1917)։ 1924-ից աշխատել է Մոսկվայի փորձարարական հոգեբանու– թյան պետ․ ինստ–ում, ապա իր հիմնա– դրած դեֆեկտոլոգիայի ինստ–ում։ Դասա– խոսել է Մոսկվայի, Լենինգրադի և Զար– կովի մի շարք բուհերում, եղել Մոսկվայի Լ․ Ս․ Վիգոտսկի հոգեբանության ինստ–ի պրոֆեսոր։ Ակ– տիվորեն մասնակցել է սովետական հո– գեբանությունը մարքսիստական մեթոդո– լոգիայի հիման վրա վերակառուցելու գործին։ Հոգեկան գործունեության բարդ ձևերը և անձի վարքն ուսումնասիրելու օբյեկտիվ մեթոդներ որոնելիս՝ Վ․ քննա– դատական վերլուծության է ենթարկել մի շարք փիլ․ և իր ժամանակի հոգեբանա– կան կոնցեպցիաների մեծ մասը։ «Բարձ– րագույն հոգեկան ֆունկցիաների զար– գացման պատմությունը» (1930–31, հրտ․ 1960) գրքում տրված է հոգեկանի զար– գացման կուլտուր–պատմ․ տեսության լայն շարադրանքը։ Ըստ Վ–ու անհրաժեշտ է տարբերել վարքի երկու կողմ՝ բնական (որ կենդանական աշխարհի կենսբ․ էվո– լյուցիայի արգասիք է) և կուլտուրական (որ հասարակության պատմ․ զարգացման արգասիք է), որոնք ձուլվել են հոգեկա– նի զարգացման ընթացքում։ Կյանքի վեր– ջին տարիներին Վ․ հիմնականում զբաղ– վել է գիտակցության կառուցվածքի ուսումնասիրությամբ («Մտածողություն և խոսք», 1934)։ Մանկան հոգեբանության, դեֆեկտոլոգիայի և հոգեբուժության հի– ման վրա, ուսումնասիրելով բարձրագույն ֆունկցիաների զարգացման ու անկման ընթացքը, հանգել է այն եզրակացության, որ գիտակցության կառուցվածքն իրենից ներկայացնում է միասնության մեջ գտնը– վող աֆեկտիվ, կամային և ինտելեկտուալ պրոցեսների իմաստային դինամիկ հա– մակարգ։ Նրա կուլտուր–պատմ․ տեսու– թյան հիմքի վրա սովետական հոգեբա– նության մեջ ստեղծվել է խոշորագույն դպրոց, որի ներկայացուցիչներն են Ա․ Ն․ Լեոնտևը, Ա․ Ռ․ Լուրիան, Պ․ 6ա․ Դալ– պերինը, Ա․ Վ․ Զապորոժեցը, Պ․ Ի․ Զին– չենկոն, Դ․ P․ էլկոնինը և ուրիշներ։ ծ/^․Собр․ соч․, т․ 1–5–․․․, М․, 1982– 1983–․․․; Избр․ психологические исследова– ния, М․, 1956; Развитие высших психических функций, М․, 1960; Психология искусства, 2 изд․, М․, 1968․ 9тфБрушлинский А․, Культур– но-историческая теория мышления, М․, 1968; Шахлевич Т․ М․, Библиография тру– дов Л․ С․ Выготского, <Вопросы психоло– гии», 1974, № 3․