«Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 1.djvu/276»–ի խմբագրումների տարբերություն

չ հոդվածների առանձնացում, մանր․ կետադրական
No edit summary
Էջի մարմին (ներառվելու է).Էջի մարմին (ներառվելու է).
Տող 1. Տող 1.
նեն 6600 ծա–ի։ Հողային ֆոնդը 60,8 հզ. հա է (1972), որի 50% է պիտանի գյուղատնտեսության համար։ Ունի 18 հզ. հա բնական խոտհարքներ ու արոտավայրեր, 13,6 հզ. հա վարելահողեր։ Գյուղատնտեսության առաջատար ճյուղը կաթնատու անասնապահությունն է, հվ. մասերում նաև երկրագործությունը։ 1972-ին շրջանում կար 22,4 հզ. գլուխ խոշոր և 77,3 հզ. գլուխ մանր եղջերավոր անասուն։ Անասնապահությունը տալիս է շրջանի գյուղատնտեսության համախառն արտադրանքի 2/3-ից ավելին։ Երկրագործության մեջ գերակշռում է հացահատիկային ե կերային կուլտուրաների մշակությունը։ Հացահատիկի ցանքային տարածությունը 4,7 հզ. հա է։ Մշակվում են ցորեն (հվ. մասերում) ե գարի (հս. բարձրադիր մասերում), ինչպես նաե շաքարի ճակնդեղ ե ծխախոտ։ Համեմատաբար թույլ են զարգացած խոզաբուծությունը, թռչնաբուծությունը ե մեղվաբուծությունը։ Բնական–հումքսւյին ռեսուրսների բացակայության պատճառով Ա. շ–ում արդյունաբերական խոշոր ձեռնարկություններ չկան։ Գլխավոր ճյուղը յուղի–պանրի արտադրությունն է, որը տալիս 1ք արդյունաբերության համախառն արտադրանքի 95% (մոտ 1548 հզ. ռ.)։ Արտադրվում է շվեյցարական պանիր,
նեն 6600 ծա–ի։ Հողային ֆոնդը 60,8 հզ.
որի մեծ մասն արտահանվում է։ Հիմնական ձեռնարկություններից են
հա է (1972), որի 50% է պիտանի գյուղա–
Ամասիայի, Շուրաբադի պանրագործարանները, ձկնաբուծական գործարանը են։ Երկաթուղին անցնում է շրջանի տերիտորիայից 10–30 կմ հեռավորության վրա։ Հաղորդակցությունը շրջկենտրոնի ե Լենինականի միջև կատարվում է Լենինական-Ամասիա–Շուրաբադ խճուղով։ Ամասիա–Ցողամարգ խճուղով (8 կմ) Ա. շ. կապվում է Լենինական–Ստեփանավան–Թբիլիսի խճուղու հետ։ Ունի 36 կմ հսւնրսւաետաևան ենթակայության և 117.3 կմ տեղական ճանապարհներ։ Բոլոր բնակավայրերը ավտոմոբիլային տրանսպորտով կապված են շրջկենտրոնի և Լենինականի հետ, ռադիոֆիկացված են, օգտվում են
տնտեսության համար։ Ունի 18 հզ. հա
հեռուստատեսային հաղորդումներից։ 7 բնակավայրում կան կապի բաժանմունքներ։
բնական խոտհարքներ ու արոտավայրեր,
Առողջապահությունը։ Ա. շ–ում կա 3 հիվանդանոց (Ամասիա, Գյուլլիբուլաղ, Թափաքյոյ)՝ 125 մահճակալով, 18 բուժական–մանկաբարձական կետ, 17 բժիշկ, 84 մի–
13,6 հզ. հա վարելահողեր։ Գյուղատնտե–
ջին բուժաշխատող։ Ամասիայի շրջանային հիվանդանոցին կից գործում է շտապբուժօգնության կայանը։ Բնակչությանը
սության առաջատար ճյուղը կաթնատու
բուժական օգնություն են ցույց տալիս նաև Լենինականի առողջապահական հիմնարկները։
անասնապահությունն է, հվ. մասերում
Մշակույթը։ 1972/73 ուսումնական տարում շրջանում գործել է 26 հանրակրթական դպրոց, որոնցից 9 միջնակարգ, 20
նաե երկրագործությունը։ 1972-ին շրջա–
ութամյա և տարրական (6217 աշակերտ, 433 ուսուցիչ, որից բարձրագույն կրթությամբ՝ 178)։ Շրջանն ունի 28 գրադարան (150 հզ. կտոր գիրք), 26 մշակույթի տուն
նում կար 22,4 հզ. գլուխ խոշոր և
և ակումբ։ 7 բնակավայր ունեն կինո։ Լույս է տեսնում «Աշխատանք» շրջանային թերթը։
77,3 հզ. գլուխ մանր եղջերավոր անա–
Պատկերազարդումը տես աղ. IX, 304–305 էջերի միջև՝ ներդիրում։
սուն։ Անասնապահությունը տալիս է

շրջանի գյուղատնտեսության համախառն
Ամասիայի շրջանի բնակավայրերը
արտադրանքի 2/3-ից ավելին։ Երկրագոր–

ծության մեջ գերակշռում է հացահատիկա–
յին ե կերային կուլտուրաների մշակու–
թյունը։ Հացահատիկի ցանքային տարա–
ծությունը 4,7 հզ. հա է։ Մշակվում են ցո–
րեն (հվ. մասերում) ե գարի (հս. բարձ–
րադիր մասերում), ինչպես նաե շաքա–
րի ճակնդեղ ե ծխախոտ։ Համեմատա–
բար թույլ են զարգացած խոզաբուծու–
թյունը, թռչնաբուծությունը ե մեղվաբու–
ծությունը։ Բնական–հումքսւյին ռեսուրս–
ների բացակայության պատճառով Ա.
շ–ում արդյունաբերական խոշոր ձեռնար–
կություններ չկան։ Գլխավոր ճյուղը յու–
ղի–պանրի արտադրությունն է, որը տա–
լիս 1ք արդյունաբերության համախառն
արտադրանքի 95% (մոտ 1548 հզ. ռ.)։
Արտադրվում է շվեյցարական պանիր,
որի մեծ մասն արտահանվում է։
Հիմնական ձեռնարկություններից են
Ամասիայի, Շուրաբադի պանրագործա–
րանները, ձկնաբուծական գործարանը են։
Երկաթուղին անցնում է շրջանի տերիտո–
րիայից 10–30 կմ հեռավորության վրա։
Հաղորդակցությունը շրջկենտրոնի ե Լե–
նինականի միջև կատարվում է Լենինա–
կան–Ամասիա–Շուրաբադ խճուղով։
Ամասիա–Ցողամարգ խճուղով (8 կմ) Ա. շ.
կապվում է Լենինական–Ստեփանավան–
Թբիլիսի խճուղու հետ։ Ունի 36 կմ հսւնրսւ–
աետաևան ենթակայության և 117.3 կմ
տեղական ճանապարհներ։ Բոլոր բնակա–
վայրերը ավտոմոբիլային տրանսպորտով
կապված են շրջկենտրոնի և Լենինականի
հետ, ռադիոֆիկացված են, օգտվում են
հեռուստատեսային հաղորդումներից։ 7
բնակավայրում կան կապի բաժանմունք–
ներ։
Առողջապահությունը։ Ա. շ–ում կա 3 հի–
վանդանոց (Ամասիա, Գյուլլիբուլաղ, Թա–
փաքյոյ)՝ 125 մահճակալով, 18 բուժական–
մանկաբարձական կետ, 17 բժիշկ, 84 մի–
ջին բուժաշխատող։ Ամասիայի շրջանա–
յին հիվանդանոցին կից գործում է շտապ
բուժօգնության կայանը։ Բնակչությանը
բուժական օգնություն են ցույց տալիս նաև
Լենինականի առողջապահական հիմ–
նարկները։
Մշակույթը։ 1972/73 ուսումնական տա–
րում շրջանում գործել է 26 հանրակրթա–
կան դպրոց, որոնցից 9 միջնակարգ, 20
ութամյա և տարրական (6217 աշակերտ,
433 ուսուցիչ, որից բարձրագույն կրթու–
թյամբ՝ 178)։ Շրջանն ունի 28 գրադարան
(150 հզ. կտոր գիրք), 26 մշակույթի տուն
և ակումբ։ 7 բնակավայր ունեն կինո։
Լույս է տեսնում «Աշխատանք» շրջանային
թերթը։
Պատկերազարդումը տես աղ. IX, 304–
305 էջերի միջև՝ ներդիրում։
Ամասիայի շրջանի
բնակավայրերը
Բնակավայրի
Բնակավայրի
անվանումը
անվանումը
Տող 199. Տող 139.




<section begin="Ամատի"/>'''ԱՄԱՏԻ''' (ճա&էւ), աղեղնավոր նվագարաններ պատրաստող իտալացի վարպետների ընտանիք Կրեմոնա քաղաքում (Հս. Իտալիա)։ Անդր ե ա Ա. (մոտ 1520 - մոտ
<section begin="Ամատի"/>'''ԱՄԱՏԻ''' (ճա&էւ), աղեղնավոր նվագարաններ պատրաստող իտալացի վարպետների ընտանիք Կրեմոնա քաղաքում (Հս. Իտալիա)։ Անդր ե ա Ա. (մոտ 1520 - մոտ 1580) ջութակի դասական տիպի ստեղծողներից մեկն Է։ Նրա որդիները՝ Անաոնիո Ա. (1540–1630-ից հետո) և Ջիրոլամո (Հերոնիմոս) Ա. (1561–1630)։ Վերջինիս որդին՝ Նիկոլո Ա. (1596–1684), ընտանիքի նշանավոր ներկայացուցիչն էր և Ա. Գվառներիի ու Ա. Սւորադիվարիի ուսուցիչը. նրա որդին էր Զիրոլամո 2-րդ Ա. (1649–1740)։ Ա–ների ջութակները և թավջութակները կամերային տիպի համերգային յսւվագույն երաժշտական գործիքներից են, աչքի են ընկնում ձևի նրբությամբ, գեղեցիկ տեմբրով և հնչեղ ձայնով։
1580) ջութակի դասական տիպի ստեղծող–
ներից մեկն Է։ Նրա որդիները՝ Անաո–
նիո Ա. (1540–1630-ից հետո) և Ջ ի–
րոլամո (Հերոնիմոս) Ա.
(1561 – 1630)։ Վերջինիս որդին՝ Ն ի կ ո–
լո Ա. (1596– 1684), ընտանիքի նշանա–
վոր ներկայացուցիչն էր և Ա. Գվառներիի
ու Ա. Սւորադիվարիի ուսուցիչը. նրա որ–
դին էր Զիրոլամո 2-րդ Ա. (1649–
1740)։ Ա–ների ջութակները և թավջութակ–
ները կամերային տիպի համերգային յսւ–
վագույն երաժշտական գործիքներից են,
աչքի են ընկնում ձևի նրբությամբ, գեղե–
ցիկ տեմբրով և հնչեղ ձայնով։




<section end="Ամատի"/>
<section end="Ամատի"/>
<section begin="Ամատունի Անդրեյ"/>'''ԱՄԱՏՈՒՆԻ Անդրեյ''' Ցոլակի (ծն. 1928), հայ սովետական ֆիզիկոս–տեսաբան։ ֆիզմաթ, գիտությունների դոկտոր (1972)։ Ծնվել է հունվարի 10-ին, Լենինգրադում։ Ավարտել է Մոսկվայի Լոմոնոսովի անվան պետական համալսարանը (1950)։ 1965–73-ին ՍՍՀՄ ատոմային Էներգիայի օգտագործման պետական կոմիտեի Երևանի ֆիզիկայի ինստիտուտի դիրեկտորի առաջին տեղակալն էր, իսկ 1973-ից՝ դիրեկտորը։ Ա–ի առաջին աշխատանքները վերաբերում են անտիֆերոմագնիսականության քվանտային տեսության պրոբլեմներին։ Մասնակցել է Երևանի էլեկտրոնային օղակաձև արագացուցիչի ֆիզիկական սկզբունքների մշակմանը։ Հետազոտել է անցումային ճառագայթման որոշ հատկություններ (անցումային ճառագայթումը երկու միջավայրերի ընդհանուր սահմանում, անցումային ճառագայթումը միջավայրի տարածական դիսպերսիայի դեպքում ևն)։ 1963-ից զբաղվում է տարրական մասնիկների տեսության տարբեր հարցերով։ Կոմպլեքս մոմենտների տեսությամբ հաշվել է մեզոնների ֆոտոծնումը (վեկտորական՝ ρ, μ, φ և պսևդոսկալյար՝ k<sup>+</sup>, k°), տարրական մասնիկների ոչ գծային խնդիրներ լուծելու համար կիրառել ֆունկցիոնալ անալիզի մեթոդներ։ Մասնակցել է Նոր Ամբերդի միջազգային փորձարարական և տեսական ֆիզիկայի դպրոցի կազմակերպմանը, այդ դպրոցում կարդացած զեկուցումների խմբագրմանն ու հրատարակմանը։ 1950-ից տեսական ֆիզիկա է դասավանդում Երևանի պետական համալսարանում։ Պարգևատրվել է Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշանով։
<section begin="Ամատունի Անդրեյ"/>'''ԱՄԱՏՈՒՆԻ Անդրեյ''' Ցոլակի (ծն. 1928), հայ սովետական ֆիզիկոս–տեսաբան։ ֆիզմաթ, գիտությունների դոկտոր (1972)։
Ծնվել է հունվարի 10-ին, Լենինգրադում։ Ավարտել է Մոսկվայի Լոմոնոսովի անվան պետական համալսարանը (1950)։ 1965–73-ին ՍՍՀՄ ատոմային Էներգիայի օգտագործման պետական կոմիտեի Երևանի ֆիզիկայի ինստիտուտի դիրեկտորի առաջին տեղակալն էր, իսկ 1973-ից՝ դիրեկտորը։ Ա–ի առաջին աշխատանքները վերաբերում են անտիֆերոմագնիսականության քվանտային տեսության պրոբլեմներին։ Մասնակցել է Երևանի էլեկտրոնային օղակաձև արագացուցիչի ֆիզիկական սկզբունքների մշակմանը։ Հետազոտել է անցումային ճառագայթման որոշ հատկություններ (անցումային ճառագայթումը երկու միջավայրերի ընդհանուր սահմանում, անցումային ճառագայթումը միջավայրի տարածական դիսպերսիայի դեպքում ևն)։ 1963-ից զբաղվում է տարրական մասնիկների տեսության տարբեր հարցերով։ Կոմպլեքս մոմենտների տեսությամբ հաշվել է մեզոնների
ֆոտոծնումը (վեկտորական՝ ρ, μ, φ և պսևդոսկալյար՝ k<sup>+</sup>, k°), տարրական մասնիկների ոչ գծային խնդիրներ լուծելու համար կիրառել ֆունկցիոնալ անալիզի մեթոդներ։ Մասնակցել է Նոր Ամբերդի միջազգային փորձարարական և տեսական ֆիզիկայի դպրոցի կազմակերպմանը, այդ դպրոցում կարդացած զեկուցումների խմբագրմանն ու հրատարակմանը։ 1950-ից տեսական ֆիզիկա է դասավանդում Երևանի պետական համալսարանում։ Պարգևատրվել է Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշանով։




<section end="Ամատունի Անդրեյ"/>
<section end="Ամատունի Անդրեյ"/>
<section begin="Ամատունի Աշոտ"/>'''ԱՄԱՏՈՒՆԻ Աշոտ''' Հաբեթի (ծն. 1923),
<section begin="Ամատունի Աշոտ"/>'''ԱՄԱՏՈՒՆԻ Աշոտ''' Հաբեթի (ծն. 1923),
սովետական բանակի գնդապետ, Սովետական Միության հերոս (27.2.1945)։ ՍՄԿԿ անդամ 1944-ից։ Ծնվել է դեկտեմբերի 23-ին, Լենինականում։ Հայրենական պատերազմի տարիներին մասնակցել է Ստալինգրադի պաշտպանությանը, Ուկրաինայի, Լեհաստանի ազատագրմանը, Բեռլինի օպերացիային։ Սովետական Միության հերոսի կոչման արժանացել է Լեհաստանի Սոխաչև, Լյուբան, Ինովրոցլավ քաղաքների ազատագրման ժամանակ ցուցաբերած խիզախության համար։ Եղել է տանկային դասակի, ապա վաշտի հրամանատար։ Այժմ ծառայում է սովետական բանակում։
սովետական բանակի գնդապետ, Սովետա–
կան Միության հերոս (27.2.1945)։ ՍՄԿԿ
անդամ 1944-ից։ Ծնվել է դեկտեմբերի
23-ին, Լենինականում։ Հայրենական պա–
տերազմի տարիներին մասնակցել է Ստա–
լինգրադի պաշտպանությանը, Ուկրաինա–
յի, Լեհաստանի ազատագրմանը, Բեռլինի
օպերացիային։ Սովետական Միության
հերոսի կոչման արժանացել է Լեհաստանի
Սոխաչև, Լյուբան, Ինովրոցլավ քաղաքնե–
րի ազատագրման ժամանակ ցուցաբերած
խիզախության համար։ Եղել է տանկային
դասակի, ապա վաշտի հրամանատար։
Այժմ ծառայում է սովետական բանակում։



<section end="Ամատունի Աշոտ"/>
<section end="Ամատունի Աշոտ"/>
<section begin="Ամատունի Սահակ"/>'''ԱՄԱՏՈՒՆԻ Սահակ''' Գևորգի (Բաղդասար
<section begin="Ամատունի Սահակ"/>'''ԱՄԱՏՈՒՆԻ Սահակ''' Գևորգի (Բաղդասար
Բաղդասարյան, 1856–1917), բառարանագիր, Էջմիածնի միաբանության անդամ,վարդապետ։ Ծնվել է Օշականում։ Երկար տարիներ թղթակցել է «Արարատ» ամսագրին, տպագրել թարգմանություններ, բանաստեղծություններ և ընդարձակ հոդվածաշար՝ շարականների մասին։ 1911-ին հրատարակել է «Հին և նոր պարականոն ու անվավեր շարականներ» գիրքը՝ ամփոփելով այդտեղ բազմաթիվ ձեռագրերից Իր ԻԱԿ քաղած շարականները։ Ա.առանձնապես հայտնի է «Հայոց բառ ու բան» (1912, Վաղ–պատ) մեծարժեք գավա–
Բաղդասարյան, 1856–1917), բառարանագիր, Էջմիածնի միաբանության անդամ,
վարդապետ։ Ծնվել է Օշականում։ Երկար
տարիներ թղթակցել է «Արարատ» ամսա–
գրին, տպագրել թարգմանություններ,
բանաստեղծություններ և ընդարձակ հոդ–
վածաշար՝ շարականների մասին։ 1911-ին
հրատարակել է «Հին և նոր պարակա–
նոն ու անվավեր շարականներ» գիրքը՝
ամփոփելով այդտեղ բազմաթիվ ձեռագրե–
րից Իր ԻԱԿ քաղած շարականները։ Ա.
առանձնապես հայտնի է «Հայոց բառ ու
բան» (1912, Վաղ–պատ) մեծարժեք գավա–


<section end="Ամատունի Սահակ"/>
<section end="Ամատունի Սահակ"/>