«Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 1.djvu/276»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ հոդվածների առանձնացում, մանր․ կետադրական |
No edit summary |
||
Էջի մարմին (ներառվելու է). | Էջի մարմին (ներառվելու է). | ||
Տող 1. | Տող 1. | ||
նեն 6600 ծա–ի։ Հողային ֆոնդը 60,8 հզ. հա է (1972), որի 50% է պիտանի գյուղատնտեսության համար։ Ունի 18 հզ. հա բնական խոտհարքներ ու արոտավայրեր, 13,6 հզ. հա վարելահողեր։ Գյուղատնտեսության առաջատար ճյուղը կաթնատու անասնապահությունն է, հվ. մասերում նաև երկրագործությունը։ 1972-ին շրջանում կար 22,4 հզ. գլուխ խոշոր և 77,3 հզ. գլուխ մանր եղջերավոր անասուն։ Անասնապահությունը տալիս է շրջանի գյուղատնտեսության համախառն արտադրանքի 2/3-ից ավելին։ Երկրագործության մեջ գերակշռում է հացահատիկային ե կերային կուլտուրաների մշակությունը։ Հացահատիկի ցանքային տարածությունը 4,7 հզ. հա է։ Մշակվում են ցորեն (հվ. մասերում) ե գարի (հս. բարձրադիր մասերում), ինչպես նաե շաքարի ճակնդեղ ե ծխախոտ։ Համեմատաբար թույլ են զարգացած խոզաբուծությունը, թռչնաբուծությունը ե մեղվաբուծությունը։ Բնական–հումքսւյին ռեսուրսների բացակայության պատճառով Ա. շ–ում արդյունաբերական խոշոր ձեռնարկություններ չկան։ Գլխավոր ճյուղը յուղի–պանրի արտադրությունն է, որը տալիս 1ք արդյունաբերության համախառն արտադրանքի 95% (մոտ 1548 հզ. ռ.)։ Արտադրվում է շվեյցարական պանիր, |
|||
նեն 6600 ծա–ի։ Հողային ֆոնդը 60,8 հզ. |
|||
որի մեծ մասն արտահանվում է։ Հիմնական ձեռնարկություններից են |
|||
հա է (1972), որի 50% է պիտանի գյուղա– |
|||
Ամասիայի, Շուրաբադի պանրագործարանները, ձկնաբուծական գործարանը են։ Երկաթուղին անցնում է շրջանի տերիտորիայից 10–30 կմ հեռավորության վրա։ Հաղորդակցությունը շրջկենտրոնի ե Լենինականի միջև կատարվում է Լենինական-Ամասիա–Շուրաբադ խճուղով։ Ամասիա–Ցողամարգ խճուղով (8 կմ) Ա. շ. կապվում է Լենինական–Ստեփանավան–Թբիլիսի խճուղու հետ։ Ունի 36 կմ հսւնրսւաետաևան ենթակայության և 117.3 կմ տեղական ճանապարհներ։ Բոլոր բնակավայրերը ավտոմոբիլային տրանսպորտով կապված են շրջկենտրոնի և Լենինականի հետ, ռադիոֆիկացված են, օգտվում են |
|||
տնտեսության համար։ Ունի 18 հզ. հա |
|||
հեռուստատեսային հաղորդումներից։ 7 բնակավայրում կան կապի բաժանմունքներ։ |
|||
բնական խոտհարքներ ու արոտավայրեր, |
|||
Առողջապահությունը։ Ա. շ–ում կա 3 հիվանդանոց (Ամասիա, Գյուլլիբուլաղ, Թափաքյոյ)՝ 125 մահճակալով, 18 բուժական–մանկաբարձական կետ, 17 բժիշկ, 84 մի– |
|||
13,6 հզ. հա վարելահողեր։ Գյուղատնտե– |
|||
ջին բուժաշխատող։ Ամասիայի շրջանային հիվանդանոցին կից գործում է շտապբուժօգնության կայանը։ Բնակչությանը |
|||
սության առաջատար ճյուղը կաթնատու |
|||
բուժական օգնություն են ցույց տալիս նաև Լենինականի առողջապահական հիմնարկները։ |
|||
անասնապահությունն է, հվ. մասերում |
|||
Մշակույթը։ 1972/73 ուսումնական տարում շրջանում գործել է 26 հանրակրթական դպրոց, որոնցից 9 միջնակարգ, 20 |
|||
նաե երկրագործությունը։ 1972-ին շրջա– |
|||
ութամյա և տարրական (6217 աշակերտ, 433 ուսուցիչ, որից բարձրագույն կրթությամբ՝ 178)։ Շրջանն ունի 28 գրադարան (150 հզ. կտոր գիրք), 26 մշակույթի տուն |
|||
նում կար 22,4 հզ. գլուխ խոշոր և |
|||
և ակումբ։ 7 բնակավայր ունեն կինո։ Լույս է տեսնում «Աշխատանք» շրջանային թերթը։ |
|||
77,3 հզ. գլուխ մանր եղջերավոր անա– |
|||
Պատկերազարդումը տես աղ. IX, 304–305 էջերի միջև՝ ներդիրում։ |
|||
սուն։ Անասնապահությունը տալիս է |
|||
շրջանի գյուղատնտեսության համախառն |
|||
Ամասիայի շրջանի բնակավայրերը |
|||
արտադրանքի 2/3-ից ավելին։ Երկրագոր– |
|||
ծության մեջ գերակշռում է հացահատիկա– |
|||
յին ե կերային կուլտուրաների մշակու– |
|||
թյունը։ Հացահատիկի ցանքային տարա– |
|||
ծությունը 4,7 հզ. հա է։ Մշակվում են ցո– |
|||
րեն (հվ. մասերում) ե գարի (հս. բարձ– |
|||
րադիր մասերում), ինչպես նաե շաքա– |
|||
րի ճակնդեղ ե ծխախոտ։ Համեմատա– |
|||
բար թույլ են զարգացած խոզաբուծու– |
|||
թյունը, թռչնաբուծությունը ե մեղվաբու– |
|||
ծությունը։ Բնական–հումքսւյին ռեսուրս– |
|||
ների բացակայության պատճառով Ա. |
|||
շ–ում արդյունաբերական խոշոր ձեռնար– |
|||
կություններ չկան։ Գլխավոր ճյուղը յու– |
|||
ղի–պանրի արտադրությունն է, որը տա– |
|||
լիս 1ք արդյունաբերության համախառն |
|||
արտադրանքի 95% (մոտ 1548 հզ. ռ.)։ |
|||
Արտադրվում է շվեյցարական պանիր, |
|||
որի մեծ մասն արտահանվում է։ |
|||
Հիմնական ձեռնարկություններից են |
|||
Ամասիայի, Շուրաբադի պանրագործա– |
|||
րանները, ձկնաբուծական գործարանը են։ |
|||
Երկաթուղին անցնում է շրջանի տերիտո– |
|||
րիայից 10–30 կմ հեռավորության վրա։ |
|||
Հաղորդակցությունը շրջկենտրոնի ե Լե– |
|||
նինականի միջև կատարվում է Լենինա– |
|||
կան–Ամասիա–Շուրաբադ խճուղով։ |
|||
Ամասիա–Ցողամարգ խճուղով (8 կմ) Ա. շ. |
|||
կապվում է Լենինական–Ստեփանավան– |
|||
Թբիլիսի խճուղու հետ։ Ունի 36 կմ հսւնրսւ– |
|||
աետաևան ենթակայության և 117.3 կմ |
|||
տեղական ճանապարհներ։ Բոլոր բնակա– |
|||
վայրերը ավտոմոբիլային տրանսպորտով |
|||
կապված են շրջկենտրոնի և Լենինականի |
|||
հետ, ռադիոֆիկացված են, օգտվում են |
|||
հեռուստատեսային հաղորդումներից։ 7 |
|||
բնակավայրում կան կապի բաժանմունք– |
|||
ներ։ |
|||
Առողջապահությունը։ Ա. շ–ում կա 3 հի– |
|||
վանդանոց (Ամասիա, Գյուլլիբուլաղ, Թա– |
|||
փաքյոյ)՝ 125 մահճակալով, 18 բուժական– |
|||
մանկաբարձական կետ, 17 բժիշկ, 84 մի– |
|||
ջին բուժաշխատող։ Ամասիայի շրջանա– |
|||
յին հիվանդանոցին կից գործում է շտապ |
|||
բուժօգնության կայանը։ Բնակչությանը |
|||
բուժական օգնություն են ցույց տալիս նաև |
|||
Լենինականի առողջապահական հիմ– |
|||
նարկները։ |
|||
Մշակույթը։ 1972/73 ուսումնական տա– |
|||
րում շրջանում գործել է 26 հանրակրթա– |
|||
կան դպրոց, որոնցից 9 միջնակարգ, 20 |
|||
ութամյա և տարրական (6217 աշակերտ, |
|||
433 ուսուցիչ, որից բարձրագույն կրթու– |
|||
թյամբ՝ 178)։ Շրջանն ունի 28 գրադարան |
|||
(150 հզ. կտոր գիրք), 26 մշակույթի տուն |
|||
և ակումբ։ 7 բնակավայր ունեն կինո։ |
|||
Լույս է տեսնում «Աշխատանք» շրջանային |
|||
թերթը։ |
|||
Պատկերազարդումը տես աղ. IX, 304– |
|||
305 էջերի միջև՝ ներդիրում։ |
|||
Ամասիայի շրջանի |
|||
բնակավայրերը |
|||
Բնակավայրի |
Բնակավայրի |
||
անվանումը |
անվանումը |
||
Տող 199. | Տող 139. | ||
<section begin="Ամատի"/>'''ԱՄԱՏԻ''' (ճա&էւ), աղեղնավոր նվագարաններ պատրաստող իտալացի վարպետների ընտանիք Կրեմոնա քաղաքում (Հս. Իտալիա)։ Անդր ե ա Ա. (մոտ 1520 - մոտ |
<section begin="Ամատի"/>'''ԱՄԱՏԻ''' (ճա&էւ), աղեղնավոր նվագարաններ պատրաստող իտալացի վարպետների ընտանիք Կրեմոնա քաղաքում (Հս. Իտալիա)։ Անդր ե ա Ա. (մոտ 1520 - մոտ 1580) ջութակի դասական տիպի ստեղծողներից մեկն Է։ Նրա որդիները՝ Անաոնիո Ա. (1540–1630-ից հետո) և Ջիրոլամո (Հերոնիմոս) Ա. (1561–1630)։ Վերջինիս որդին՝ Նիկոլո Ա. (1596–1684), ընտանիքի նշանավոր ներկայացուցիչն էր և Ա. Գվառներիի ու Ա. Սւորադիվարիի ուսուցիչը. նրա որդին էր Զիրոլամո 2-րդ Ա. (1649–1740)։ Ա–ների ջութակները և թավջութակները կամերային տիպի համերգային յսւվագույն երաժշտական գործիքներից են, աչքի են ընկնում ձևի նրբությամբ, գեղեցիկ տեմբրով և հնչեղ ձայնով։ |
||
1580) ջութակի դասական տիպի ստեղծող– |
|||
ներից մեկն Է։ Նրա որդիները՝ Անաո– |
|||
նիո Ա. (1540–1630-ից հետո) և Ջ ի– |
|||
րոլամո (Հերոնիմոս) Ա. |
|||
(1561 – 1630)։ Վերջինիս որդին՝ Ն ի կ ո– |
|||
լո Ա. (1596– 1684), ընտանիքի նշանա– |
|||
վոր ներկայացուցիչն էր և Ա. Գվառներիի |
|||
ու Ա. Սւորադիվարիի ուսուցիչը. նրա որ– |
|||
դին էր Զիրոլամո 2-րդ Ա. (1649– |
|||
1740)։ Ա–ների ջութակները և թավջութակ– |
|||
ները կամերային տիպի համերգային յսւ– |
|||
վագույն երաժշտական գործիքներից են, |
|||
աչքի են ընկնում ձևի նրբությամբ, գեղե– |
|||
ցիկ տեմբրով և հնչեղ ձայնով։ |
|||
<section end="Ամատի"/> |
<section end="Ամատի"/> |
||
<section begin="Ամատունի Անդրեյ"/>'''ԱՄԱՏՈՒՆԻ Անդրեյ''' Ցոլակի (ծն. 1928), հայ սովետական ֆիզիկոս–տեսաբան։ ֆիզմաթ, գիտությունների դոկտոր (1972)։ Ծնվել է հունվարի 10-ին, Լենինգրադում։ Ավարտել է Մոսկվայի Լոմոնոսովի անվան պետական համալսարանը (1950)։ 1965–73-ին ՍՍՀՄ ատոմային Էներգիայի օգտագործման պետական կոմիտեի Երևանի ֆիզիկայի ինստիտուտի դիրեկտորի առաջին տեղակալն էր, իսկ 1973-ից՝ դիրեկտորը։ Ա–ի առաջին աշխատանքները վերաբերում են անտիֆերոմագնիսականության քվանտային տեսության պրոբլեմներին։ Մասնակցել է Երևանի էլեկտրոնային օղակաձև արագացուցիչի ֆիզիկական սկզբունքների մշակմանը։ Հետազոտել է անցումային ճառագայթման որոշ հատկություններ (անցումային ճառագայթումը երկու միջավայրերի ընդհանուր սահմանում, անցումային ճառագայթումը միջավայրի տարածական դիսպերսիայի դեպքում ևն)։ 1963-ից զբաղվում է տարրական մասնիկների տեսության տարբեր հարցերով։ Կոմպլեքս մոմենտների տեսությամբ հաշվել է մեզոնների ֆոտոծնումը (վեկտորական՝ ρ, μ, φ և պսևդոսկալյար՝ k<sup>+</sup>, k°), տարրական մասնիկների ոչ գծային խնդիրներ լուծելու համար կիրառել ֆունկցիոնալ անալիզի մեթոդներ։ Մասնակցել է Նոր Ամբերդի միջազգային փորձարարական և տեսական ֆիզիկայի դպրոցի կազմակերպմանը, այդ դպրոցում կարդացած զեկուցումների խմբագրմանն ու հրատարակմանը։ 1950-ից տեսական ֆիզիկա է դասավանդում Երևանի պետական համալսարանում։ Պարգևատրվել է Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշանով։ |
|||
<section begin="Ամատունի Անդրեյ"/>'''ԱՄԱՏՈՒՆԻ Անդրեյ''' Ցոլակի (ծն. 1928), հայ սովետական ֆիզիկոս–տեսաբան։ ֆիզմաթ, գիտությունների դոկտոր (1972)։ |
|||
Ծնվել է հունվարի 10-ին, Լենինգրադում։ Ավարտել է Մոսկվայի Լոմոնոսովի անվան պետական համալսարանը (1950)։ 1965–73-ին ՍՍՀՄ ատոմային Էներգիայի օգտագործման պետական կոմիտեի Երևանի ֆիզիկայի ինստիտուտի դիրեկտորի առաջին տեղակալն էր, իսկ 1973-ից՝ դիրեկտորը։ Ա–ի առաջին աշխատանքները վերաբերում են անտիֆերոմագնիսականության քվանտային տեսության պրոբլեմներին։ Մասնակցել է Երևանի էլեկտրոնային օղակաձև արագացուցիչի ֆիզիկական սկզբունքների մշակմանը։ Հետազոտել է անցումային ճառագայթման որոշ հատկություններ (անցումային ճառագայթումը երկու միջավայրերի ընդհանուր սահմանում, անցումային ճառագայթումը միջավայրի տարածական դիսպերսիայի դեպքում ևն)։ 1963-ից զբաղվում է տարրական մասնիկների տեսության տարբեր հարցերով։ Կոմպլեքս մոմենտների տեսությամբ հաշվել է մեզոնների |
|||
ֆոտոծնումը (վեկտորական՝ ρ, μ, φ և պսևդոսկալյար՝ k<sup>+</sup>, k°), տարրական մասնիկների ոչ գծային խնդիրներ լուծելու համար կիրառել ֆունկցիոնալ անալիզի մեթոդներ։ Մասնակցել է Նոր Ամբերդի միջազգային փորձարարական և տեսական ֆիզիկայի դպրոցի կազմակերպմանը, այդ դպրոցում կարդացած զեկուցումների խմբագրմանն ու հրատարակմանը։ 1950-ից տեսական ֆիզիկա է դասավանդում Երևանի պետական համալսարանում։ Պարգևատրվել է Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշանով։ |
|||
<section end="Ամատունի Անդրեյ"/> |
<section end="Ամատունի Անդրեյ"/> |
||
<section begin="Ամատունի Աշոտ"/>'''ԱՄԱՏՈՒՆԻ Աշոտ''' Հաբեթի (ծն. 1923), |
<section begin="Ամատունի Աշոտ"/>'''ԱՄԱՏՈՒՆԻ Աշոտ''' Հաբեթի (ծն. 1923), |
||
սովետական բանակի գնդապետ, Սովետական Միության հերոս (27.2.1945)։ ՍՄԿԿ անդամ 1944-ից։ Ծնվել է դեկտեմբերի 23-ին, Լենինականում։ Հայրենական պատերազմի տարիներին մասնակցել է Ստալինգրադի պաշտպանությանը, Ուկրաինայի, Լեհաստանի ազատագրմանը, Բեռլինի օպերացիային։ Սովետական Միության հերոսի կոչման արժանացել է Լեհաստանի Սոխաչև, Լյուբան, Ինովրոցլավ քաղաքների ազատագրման ժամանակ ցուցաբերած խիզախության համար։ Եղել է տանկային դասակի, ապա վաշտի հրամանատար։ Այժմ ծառայում է սովետական բանակում։ |
|||
սովետական բանակի գնդապետ, Սովետա– |
|||
կան Միության հերոս (27.2.1945)։ ՍՄԿԿ |
|||
անդամ 1944-ից։ Ծնվել է դեկտեմբերի |
|||
23-ին, Լենինականում։ Հայրենական պա– |
|||
տերազմի տարիներին մասնակցել է Ստա– |
|||
լինգրադի պաշտպանությանը, Ուկրաինա– |
|||
յի, Լեհաստանի ազատագրմանը, Բեռլինի |
|||
օպերացիային։ Սովետական Միության |
|||
հերոսի կոչման արժանացել է Լեհաստանի |
|||
Սոխաչև, Լյուբան, Ինովրոցլավ քաղաքնե– |
|||
րի ազատագրման ժամանակ ցուցաբերած |
|||
խիզախության համար։ Եղել է տանկային |
|||
դասակի, ապա վաշտի հրամանատար։ |
|||
Այժմ ծառայում է սովետական բանակում։ |
|||
<section end="Ամատունի Աշոտ"/> |
<section end="Ամատունի Աշոտ"/> |
||
<section begin="Ամատունի Սահակ"/>'''ԱՄԱՏՈՒՆԻ Սահակ''' Գևորգի (Բաղդասար |
<section begin="Ամատունի Սահակ"/>'''ԱՄԱՏՈՒՆԻ Սահակ''' Գևորգի (Բաղդասար |
||
Բաղդասարյան, 1856–1917), բառարանագիր, Էջմիածնի միաբանության անդամ,վարդապետ։ Ծնվել է Օշականում։ Երկար տարիներ թղթակցել է «Արարատ» ամսագրին, տպագրել թարգմանություններ, բանաստեղծություններ և ընդարձակ հոդվածաշար՝ շարականների մասին։ 1911-ին հրատարակել է «Հին և նոր պարականոն ու անվավեր շարականներ» գիրքը՝ ամփոփելով այդտեղ բազմաթիվ ձեռագրերից Իր ԻԱԿ քաղած շարականները։ Ա.առանձնապես հայտնի է «Հայոց բառ ու բան» (1912, Վաղ–պատ) մեծարժեք գավա– |
|||
Բաղդասարյան, 1856–1917), բառարանագիր, Էջմիածնի միաբանության անդամ, |
|||
վարդապետ։ Ծնվել է Օշականում։ Երկար |
|||
տարիներ թղթակցել է «Արարատ» ամսա– |
|||
գրին, տպագրել թարգմանություններ, |
|||
բանաստեղծություններ և ընդարձակ հոդ– |
|||
վածաշար՝ շարականների մասին։ 1911-ին |
|||
հրատարակել է «Հին և նոր պարակա– |
|||
նոն ու անվավեր շարականներ» գիրքը՝ |
|||
ամփոփելով այդտեղ բազմաթիվ ձեռագրե– |
|||
րից Իր ԻԱԿ քաղած շարականները։ Ա. |
|||
առանձնապես հայտնի է «Հայոց բառ ու |
|||
բան» (1912, Վաղ–պատ) մեծարժեք գավա– |
|||
<section end="Ամատունի Սահակ"/> |
<section end="Ամատունի Սահակ"/> |