«Էջ:Թումանյանի ԵԼԺ հ3.djvu/524»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ Բոտ ― Ավտոմատիկ տեքստի փոխարինում (- + ) |
|||
| Էջի մարմին (ներառվելու է). | Էջի մարմին (ներառվելու է). | ||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
Ղլտճյանը։ նա իր հուշերում վկայում է նաև, որ 1894, ապա և 1897 թվականներին Թումանյանը իր համար կարդացել է այդ «համարյա վերջացած» պոեմի մասերր։ «Մնում էր միայն մի քանի շտրիխներ անել1 ամբողջ շաղախը միացնելու և ամբողջացնելու համար»,—ավելացնում է հուշագիրը։ նա հայտնում է նաև, որ բռնագրավման (կամ կրակի) զոհ ■են գարձել պոեմի «ավելի ցայտուն (այն ռեժիմի հասկացողությամբ՝ խիստ կասկածելի և հեղափոխական) |
Ղլտճյանը։ նա իր հուշերում վկայում է նաև, որ 1894, ապա և 1897 թվականներին Թումանյանը իր համար կարդացել է այդ «համարյա վերջացած» պոեմի մասերր։ «Մնում էր միայն մի քանի շտրիխներ անել1 ամբողջ շաղախը միացնելու և ամբողջացնելու համար»,—ավելացնում է հուշագիրը։ նա հայտնում է նաև, որ բռնագրավման (կամ կրակի) զոհ ■են գարձել պոեմի «ավելի ցայտուն (այն ռեժիմի հասկացողությամբ՝ խիստ կասկածելի և հեղափոխական) կտորները…» (տե՛ս ԳԱԹ, Հուշերի ֆոնդ, Արսեն Ղլաճյանի հուշերը)։ |
||
Պոեմի ստեղծման կենսական շարժառիթր եղել են սոցիալական անարդարության դեմ հայրենի լեռնաշխարհում ծավալված գյուղացիական տարերային ըմբոստացումները, մասնավորապես 1880-ական թթ. դսեզցի նշանավոր «Չոփուռի տղաների» զինված պայքարն ընդդեմ հարստահարիչների և ցարական իշխանության։ Լոռիում մեծ աղմուկ հանած այդ պատմության կապր իր «Հառաչանք» պոեմի հետ մի քանի անգամ նշել է նաև բանաստեղծը։ Այսպես, պոեմի «Վերջերգի» ձեռագրի ներքևր նա նշել է. «1884 թ. Ղռխնանց պապի դափում Շրիշկի հետ. Չոփուռի տզե– րանց հետ գնալուց մի քանի օր հետո» (՚հրիշկա բիձան բանաստեղծի հորեղբայրն էր, որի հետ նա այցելել է Ղ,ոխնանց պապին՝ Իգահատ գյուղացի ծեր այգեպանին)։ Ավելի ուշ՝ «Իմ մի քանի գրվածքների բացա֊ տրոլթյունր» գրառման մեջ Թումանյանը նշել է. «Ղոխնանց պապին, մեր գյուղի Չոփուռի տղերքր և «Հառաչանք» պոեմր» (ՈԻՀ 2, 420)։ |
Պոեմի ստեղծման կենսական շարժառիթր եղել են սոցիալական անարդարության դեմ հայրենի լեռնաշխարհում ծավալված գյուղացիական տարերային ըմբոստացումները, մասնավորապես 1880-ական թթ. դսեզցի նշանավոր «Չոփուռի տղաների» զինված պայքարն ընդդեմ հարստահարիչների և ցարական իշխանության։ Լոռիում մեծ աղմուկ հանած այդ պատմության կապր իր «Հառաչանք» պոեմի հետ մի քանի անգամ նշել է նաև բանաստեղծը։ Այսպես, պոեմի «Վերջերգի» ձեռագրի ներքևր նա նշել է. «1884 թ. Ղռխնանց պապի դափում Շրիշկի հետ. Չոփուռի տզե– րանց հետ գնալուց մի քանի օր հետո» (՚հրիշկա բիձան բանաստեղծի հորեղբայրն էր, որի հետ նա այցելել է Ղ,ոխնանց պապին՝ Իգահատ գյուղացի ծեր այգեպանին)։ Ավելի ուշ՝ «Իմ մի քանի գրվածքների բացա֊ տրոլթյունր» գրառման մեջ Թումանյանը նշել է. «Ղոխնանց պապին, մեր գյուղի Չոփուռի տղերքր և «Հառաչանք» պոեմր» (ՈԻՀ 2, 420)։ |
||
ժամանակին գսեղցի Չոփուռի տղաների համբավը դուրս է եկել Լո֊ <ւոլ սահմաններից և տարածվել է ամբողջ Անդրկովկասում, թափանցել մամուլի և գրքերի էջերր։ Առաջին գրավոր աղբյուրներից մեկը կարելի է համարել Իսահակ Հարությունյանի վկայությունը, որը 1891 թ. ներսիս֊ յան դպրոցի սաների հետ այցելելով Ղսեզ գյուղը, այգ մասին գրել է. «Դսեղը մինչև այժմ էլ հայտնի է իր քաջասիրտ «իգիթներով», այս գյուղից էին վերջին տարիներս Լոռում հայտնի եղած քաջ ավազակապետ– ները, «Չոփուռի տղերքը». սրանցից հինգ եղբայր միասին ավազակությամբ էին պարապում, վեցերորդը բանտարկված էր. միայն յոթերորդը բաժանված լինելով դրանցից՝ չմասնակցեց նրանց վաստակած փառքին — ղաչաղության» ^Իսսւհակ ^աաւթյՈէնյանց–, ներսիս յան հոգևոր դպրոցի սաների առաջին դպրոցական ճանապարհորդությունը, Տփխիս, 1894, էջ 55)։ |
ժամանակին գսեղցի Չոփուռի տղաների համբավը դուրս է եկել Լո֊ <ւոլ սահմաններից և տարածվել է ամբողջ Անդրկովկասում, թափանցել մամուլի և գրքերի էջերր։ Առաջին գրավոր աղբյուրներից մեկը կարելի է համարել Իսահակ Հարությունյանի վկայությունը, որը 1891 թ. ներսիս֊ յան դպրոցի սաների հետ այցելելով Ղսեզ գյուղը, այգ մասին գրել է. «Դսեղը մինչև այժմ էլ հայտնի է իր քաջասիրտ «իգիթներով», այս գյուղից էին վերջին տարիներս Լոռում հայտնի եղած քաջ ավազակապետ– ները, «Չոփուռի տղերքը». սրանցից հինգ եղբայր միասին ավազակությամբ էին պարապում, վեցերորդը բանտարկված էր. միայն յոթերորդը բաժանված լինելով դրանցից՝ չմասնակցեց նրանց վաստակած փառքին — ղաչաղության» ^Իսսւհակ ^աաւթյՈէնյանց–, ներսիս յան հոգևոր դպրոցի սաների առաջին դպրոցական ճանապարհորդությունը, Տփխիս, 1894, էջ 55)։ |
||